ТОШКЕНТ, 23 апр — Sputnik. Россия ва Озарбайжон президентлари учун Москвадаги бу учрашув декабрь ойидан бери биринчиси. Вазият батафсил суҳбатлашиш учун қулай эди. Шунингдек, унутилмас воқеа — Байкал-Амур магистралининг (БАМ) қурилиши бошланганининг 50 йиллиги ҳам сабаб бўлди.
Путин ва Алиев мунтазам мулоқот қилишади. 2003 йилдан буён Озарбайжон президенти ушбу лавозимни эгаллаганидан бери Россияга элликдан ортиқ ташриф буюрди — икки томонлама музокаралар, халқаро саммитлар, шунингдек, Қорабоғ муаммосини тартибга солишга бағишланган учрашувлар.
Аввалги марта давлат раҳбарлари декабрьойида Санкт-Петербургда, МДҲ саммитида учрашган. Бунгача Алиев 2023 йилнинг май ойида Москвада бўлиб ўтган Олий Евроосиё иқтисодий кенгаши йиғилишида илк бор иштирок этган эди.
У ерда Озарбайжон раҳбари ва Арманистон бош вазири Никол Пашинян тарихий баёнот билан чиқди: улар ўз мамлакатларининг ҳудудий яхлитлигини ўзаро тан олишди. Владимир Путиннинг қайта сайланганидан кейинги биринчи ташриф БАМнинг ярим асрлик юбилейига тўғри келди.
Озарбайжоннинг амалдаги президентининг отаси Ҳайдар Алиев автомобил йўли қурилиши билан боғлиқ масалаларни бевосита бошқарган, дея эслатишди Кремл.
“Бизда умумий манфаатлар кўп, ҳамкорлик учун катта салоҳиятимиз ва энг муҳими, икки томонлама муносабатларнинг бой анъаналари бор. Бу муносабатларни ҳар томонлама давом эттириш ва ривожлантириш учун ҳар икки томонда ҳам сиёсий ирода мавжуд”, — деди Путин матбуот котиби Дмитрий Песков ҳам музокаралар арафасида.
Путин гапни БАМ билан бошлади.
“Ҳаммага яхши маълумки, отангиз жуда катта рол ўйнаган, ҳукумат комиссиясини бошқарган, қурилиш объектларига кўп маротаба ташриф буюрган. Дарҳақиқат, у бутун Совет Иттифоқи учун муҳим бўлган ушбу улуғвор лойиҳанинг ташкилотчиларидан бири эди. Биз буни нафақат биламиз, балки эслаймиз ва ундан жуда миннатдормиз, буни хотирамизда сақлаймиз”, — деди президент.
У тўртта темир йўл чегарасида жойлашган Россия темир йўлларининг Шарқий полигонига ишора қилди: Красноярск, Шарқий Сибир, Трансбайкал, Узоқ Шарқ.
2022 йил кузида БАМ ва Транс-Сибир темир йўл объектларини қуришнинг биринчи босқичи якунланди: туннеллар, кўприклар, электр подстанциялари. Қолганлари 2024 йил охиригача якунланади.
“Отангиз ушбу улкан лойиҳани (БАМ – Таҳрир) амалга оширишга сарфлаган меҳнат йиллари бугунги кунда ҳам муҳим рол ўйнамоқда”, — деди Путин суҳбатдошига. — Нафақат Россия, балки бутун МДҲ учун ҳам. Айтмоқчиманки, у ёки бу тарзда кўплаб ҳамкорларимиз ушбу транспорт артериясидан фойдаланадилар”.
Путин транспортдан иқтисодий кўрсаткичларга ўтар экан, товар айирбошлаш ҳажми ошиб бораётганини қайд этди. Россиянинг Озарбайжон иқтисодиётига киритган сармояси 6 миллиард долларга етди.
“Иқтисодиётнинг реал секторида, ҳамкорликда, инфратузилмада ҳамкорликнинг кўплаб қизиқарли йўналишлари мавжуд – уларнинг баъзилари, назаримда, мамлакатларимиз жамоатчилиги орасида яхши маълум”, — деди Путин.
У минтақада хавфсизликни таъминлаш билан боғлиқ кўплаб "нозик" масалаларни алоҳида қайд этди. Уларни ҳам биргаликда ишлаб чиқиш керак.
Алиев, ўз навбатида, отаси ҳақидаги сўзлари учун миннатдорчилик билдирди.
“Озарбайжонда биз Россия раҳбарияти, шунингдек, жамоатчилик орасида Ҳайдар Алиевич хотирасига бўлган муносабатни жуда қадрлаймиз, деди у. — Тарихдаги бундай унутилмас лаҳзалар мамлакатларимиз ва халқларимизни янада яқинлаштиради, муносабатларимизни янада изчил ривожлантиришга хизмат қилади. Биз муносабатларимиз қандай ривожланаётганидан жуда мамнунмиз”.
Икки йилдан ортиқ вақтдан бери Москва ва Боку 2022 йил февраль ойида Кремлда имзоланган “Иттифоқдош ҳамкорлик тўғрисидаги декларация” доирасида ҳамкорлик қилиб келмоқда.
Путин каби Алиев ҳам транспортга эътибор берган.
“Мамлакатларимиз ва ҳамкорларимизни бирлаштирган “Шимол-Жануб” халқаро йўлаги лойиҳаси юк ташиш хавфсизлигини таъминлаш ва кўплаб мамлакатлар ўртасидаги савдо алоқаларини рағбатлантиришда глобал аҳамиятга эга”, – деди у. Минтақавий хавфсизлик масалаларига келсак, Боку ҳам “уларнинг ҳал этилишидан мамнун”.
“Россия Кавказда ва кенгроқ географияда минтақавий хавфсизлик нуқтаи назаридан фундаментал давлатдир. Кўп нарса мамлакатларимиз ўртасидаги ҳаракатлар ва ҳамкорликка боғлиқ”, — деди Алиев.
Учрушувдан сўнг президентлар фахрийлар – БАМ қурувчилари билан учрашади.
Эслатиб ўтамиз, 22 апрель куни Озарбайжон президенти Илҳом Алиев амалий ташриф билан Россияга келди. Алиев Москвада Путин билан музокаралардан сўнг, Байкал-Амур магистрали қурилишига бағишланган хотира тадбирида иштирок этди.
Байкал-Амур магистрали қурилиши бошланганининг 50 йиллиги муносабати билан Владимир Путин ва Илҳом Алиев БАМ фахрийлари ва темир йўл саноати ходимлари билан учрашади. Маълумки, Озарбайжон президентининг отаси Ҳайдар Алиев СССР Вазирлар Кенгаши раисининг биринчи ўринбосари сифатида автомобиль йўли қурилиши билан боғлиқ масалаларга бевосита раҳбарлик қилган.