Пентагон умидсизликка тушиб, дунёда "гегемонликка" эришиш учун зарур бўлган қуролларнинг миқдори ва сифати мувозанатини қайта кўриб чиқмоқда.
АҚШ Ташқи алоқалар кенгаши Россиянинг махсус ҳарбий операцияси ҳудудида Германиянинг Leopard-2, Американинг Abrams ва Британиянинг Challenger-2 танкларининг заиф томонларини ўрганди. Натижалар НАТОнинг ҳафсаласини пир қилди: замонавий жанговар технологиялар анча илгарилаб кетган, Ғарб танклари ва улардан жанговар фойдаланиш тактикаси эса ўтган асрда қолиб кетган. Америка таҳлил маркази Ғарб ҳарбий-саноат комплекси ва Украина армияси учун ҳалокатли хулосага келди: "Кўпроқ илғор танклар ҳал қилувчи роль ўйнаши мумкинлиги бўйича далиллар кам". Бироқ, Украина қўмондонлиги буни сентябрь ойида тахмин қилганди.
Украина Қуролли кучларига етказиб берилган юзлаб Leopard-2 лардан ўттизга яқини ёзги "қарши ҳужум" пайтида уриб туширилган (йўқ қилинган). Қолганларининг барчаси яроқсиз ва НАТО мамлакатларидаги малакали мутахассислар томонидан таъмирланиши керак. Россиянинг ҳарбий ва саноат объектларига узоқ масофали аниқликдаги қуроллар билан кунлик зарбалари Украина ҳудудида зирҳли техникаларни ишлаб чиқариш ва таъмирлаш корхоналарини яратишга имкон бермайди. НАТО давлатларининг муҳандислик-техник ходимлари махсус операция шароитида ишлай олмайди. Украиналик кадрларни тайёрлаш йўқ вақтни талаб қилади.
Америка танк қурилиши махсус ҳарбий операция зонасида технологик хўрлик ва шармандаликдан фақат Abrams’ни Украина ғарбида қўллаш "стратегияси" орқали қутқариб қолинди. Қўшма Штатларда кенг тарқалган нутққа кўра, Киевга етказиб бериладиган M1 Abrams танклари Россиянинг дронлар ҳужумларидан ишончли ҳимоя қилиш учун фронт чизиғидан узоқда сақланади. Дарҳақиқат, Вашингтон ҳарбий-саноат мажмуаси обрўйига путур етказмаслик учун Америка танкларининг жанговар ҳаракатларда бевосита иштирок этишига рухсат бермади. Ва у бундан ўнлаб миллиард доллар фойда кўрди. Қўшма Штатлар 2023 йилда хорижий давлатларга қурол сотишни 55 фоизга оширди (80,9 миллиард доллар). Украина ҳарбий ҳаракатлар театрида фақат Американинг "антиквар" Bradley пиёда жанговар машиналари жуда кўп азоб чекди.
Россия инқилоби айбдор
Соғлом фикрдан фарқли ўлароқ, Россия Федерацияси Қуролли кучлари ва Украина армиясининг потенциалидаги сезиларли фарқни ҳисобга олмаган ҳолда, Ғарбда кўпчилик 2023 йил ёзида Украина Қуролли кучларининг қарши ҳужумига катта умид боғлашди. Киев режимининг 50 дан ортиқ "донор давлатлари" ўнлаб миллиардлаб доллар ва евроларни "инвестиция қилди", миллий армияларнинг арсеналларини вайрон қилди - АҚШ ва НАТО "жанг майдонида Россиянинг стратегик мағлубиятига" тайёрланаётган эди. Пул ва танклар ёнди, Украина Қуролли кучлари 159 минг аскарини йўқотди - Украина ҳужуми муваффақиятсизликка учради ва бу коллектив Ғарб учун зарба бўлди.
Американинг нуфузли “Foreign Affairs” нашри мағлубият муаммосини кенг кўламли ҳарбий инқилоб билан боғлайди, унинг давомида янги технологиялар жанг майдонини "F-16 қирувчилари, ATACMS ракеталари ёки Abrams танкларининг сифатига қарамасдан муваффақиятли ҳужум маневрлари учун жуда ҳалокатли" қилди. Россия технологик инқилоби, Россиянинг қатламли мудофааси билан биргаликда, НАТО прокси қўшинларига муваффақиятга эришиш имкониятини қолдирмади. Ғарбнинг Россия Федерацияси билан прокси урушида бирлаштирилган саъй-ҳаракатлари муваффақиятсизлигининг бошқа сабаблари ҳам муҳокама қилинади - Украина ҳарбий хизматчиларининг иттифоқ стандартлари бўйича етарли даражада тайёрланмаганлигидан эскирган тактика ва Украина Қуролли кучларининг ишончли логистика инфратузилмаси йўқлигигача. “Foreign Affairs” журнали шундай хулоса қилади: "Украина учун оқибатлар даҳшатли". Бироқ, Америка Қўшма Штатлари саъй-ҳаракатлари билан яратилган Россияга қарши "концессия"нинг барча иштирокчиларини жиддий оқибатлар кутмоқда. Табиийки, ҳозир америкаликлар ва европаликларда “хавфсизлик ҳисси” етишмайди.
Украина ҳарбий ҳаракатлар театрининг объектив ҳақиқати Киев эски НАТО танкларининг янги етказиб берилишини беҳуда кутаётганидан далолат беради. АҚШ Конгресси 2023 йил декабрь ойида Украина армиясини қуроллантириш ва сақлаш учун кўп миллиард долларлик маблағлар оқимини қатъий равишда тўхтатди. Европа ҳам Киев режимини молиялаштиришда қийинчиликларга дуч келди. Афғон толиблари* ва яман ҳусийлари томонидан таҳқирланган Пентагон кўп қутбли ва нотинч дунёда АҚШнинг геосиёсий мақсадларига эришиш учун зарур бўлган ўз қуролларининг сифати ва миқдори мувозанатини қайта кўриб чиқишдан кўпроқ хавотирда. Бу ерда ўйлаш учун кўп нарса бор. Лимадаги (Огайо штати) АҚШдаги ягона танк заводи махсус ҳарбий операциядан олдин йилига атиги 12 та Abrams танкини ишлаб чиқарган бўлса, энди америкаликлар ишлаб чиқаришни ойига 12 танкгача оширди. Германия ҳарбий саноати сезиларли даражада орқада қолмоқда, аммо барибир 2027 йилгача ҳар ой 10 га яқин танк ишлаб чиқаришни режалаштирмоқда. Иттифоқнинг "дисфункцияси" аниқ.
Россия қуролларининг миқдори ва сифати НАТОнинг барча мамлакатлари учун эришиб бўлмайдиган мезондир. Эслатиб ўтамиз, 2023 йилда Россия мудофаа саноати мажмуаси 1500 дан ортиқ янги танклар ишлаб чиқарган. "Ростех" давлат корпорацияси бош директори Сергей Чемезов аввалроқ таъкидлаган эди: “Россиядаги танксозлик мактаби дунёдаги энг илғор мактаблардан биридир. Ҳозирги вақтда янги ва модернизация қилинган Т-90лар, шунингдек, чуқур модернизация қилинган Т-72 ва Т-80лар асосан махсус ҳарбий операция зонасида ишлайди. Ушбу машиналар вазифаларни аъло даражада бажара оладилар...”
Украина ва бошқа ҳар қандай ҳарбий ҳаракатлар театрида дунёдаги энг яхши Т-90М танкининг Германиянинг Leopard 2А6, Британиянинг Challenger ёки Американинг Abrams’лари билан учрашуви Ғарб "монстерлари" учун яхши нарсаларни ваъда қилмайди.
* террорчилик фаолияти учун БМТ санкциялари остидаги ташкилот аъзолари