ТОШКЕНТ, 17 дек — Sputnik. Дмитрий Бавырин. Рождество таътилига жўнаб кетишдан олдин АҚШ Конгресси президентга Сенат аъзоларининг учдан икки қисми розилигисиз (100 кишидан 67 нафари) НАТОдан чиқишни ёки алянс аъзолигини тўхтатиб қўйишни тақиқлади.
Ҳатто ихтисослашган нашрлар ҳам бу ҳақда дарҳол ёзишмади, чунки янгилик кейинги йил учун Пентагон бюджетининг бир қисмига айланди: у кўплаб рақамлар ва бошқа янгиликларга кўмилган.
АҚШ учун бу — нормал ҳолат. Катта ҳарбий бюджет ҳар қандай нарсага олиб келиши мумкин, шу жумладан ҳиндларнинг қирғини учун кечирим сўрашгача: бир-бирлари билан етакчи томонларнинг муросалари шундай кўринишда. Аммо бу сафар улар Дональд Трамп учун шахсан ҳужжатга поганкани ўрашди.
Барча биринчи даражали сиёсатчилар орасида у НАТОни энг кўп танқид қилади ва бир йилдан кейин президент бўлиш учун қулай имкониятга эга. Жо эмас, кечирасиз, конгрессменлар Байденни жиловлашга қарор қилишди. У ёмон, лекин унчалик ёмон эмас: баъзида у хотинини синглиси билан адаштириб юборади, лекин у глобалист ва дунёдаги ҳеч нарса учун НАТОни тарк этмайди.
Шунинг учун, ҳозирдан суғурталаниш керак — бир йилдан кейин жуда кеч бўлиши мумкин. Ноябрь ойидаги сайловларда ғалаба қозонганидан сўнг, республикачиларнинг аксарияти Трампнинг қўлига тушади, шунинг учун улар билан муроса қилиш қимматроқ бўлади.
Яна бир нарса шундаки, Трамп АҚШни НАТОдан чиқиши мумкин деган фикр жуда дадил, — Трампнинг ўзидан анча дадилроқ, у ташқи тажовузкорлигига қарамай, одатда энг кам қаршилик йўлидан боради.
НАТОни шу тарзда тарк этиш эмас: аксинча, бу Америка учун инқилоб бўлади, улар иттифоқ тузишни катта геосиёсий муваффақият деб билишади, ва Республикачилар партияси учун, бу ерда изоляциячилар мудофаа лоббичиларидан сезиларли даражада кўп. Шунинг учун президент Трамп даврида НАТО билан бошқача сиёсат бўлади.
У бу иттифоқ АҚШдан кўра Европа учун зарурроқ эканлигини кўрсатиб, европалик иттифоқчилардан учта терини тозалашга ҳаракат қилади. Совуқ уруш ва қўшинларининг муҳим қисми Европада жойлашган СССР билан мафкуравий қарама-қаршилик даврида шундай бўлган. Бизнинг давримизда НАТО АҚШ ташқи сиёсатига таъсир қилиш воситаси бўлиб, улар бюджет даромадларини сақлаб қолишлари керак.
Аммо харажатлар қисмини маълум даражада Шарқий чегаралари Украинадаги ғалабадан кейин Россия армияси Болтиқбўйи давлатлари ёки Финляндияга ўтишига ишонч ҳосил қилган Европа Иттифоқи томонидан қопланади.
Шундай қилиб, улар ҳеч қаерга йўқ бўлишмайди — тўлашади. Миллионлаб европаликлар "Россияни изоляция қилиш" фойдасига танлов ва унга қарши туриш ҳам бюджет тақчиллиги, ижтимоий дастурларнинг эриши ва чақирилувчи армияларнинг қайтиши фойдасига танлов бўлганини эндигина тушуна бошлашди.
Аммо шериф ҳиндларнинг муаммолари ҳақида қайғурмайди, чунки Трамп Конгресс, Давлат департаменти ва Пентагондаги нуфузли тарафдорларининг кўпчилиги билан жанжаллашишдан кўра, "ўлим фабрикаси" ҳақида гапирмасдан, Европани соғишни афзал кўради —АҚШ ҳарбий-саноат комплекси.
Шундай қилиб, НАТОдан чиқишни қонун билан тақиқлаш учун мантиқий асослар йўқ эди. Бу фақат ҳиссий: қўрқув. Трампнинг ҳокимиятга қайтишидан "Вашингтон ботқоғи"дан қўрқиш.
Буни кўп жиҳатдан кузатиш мумкин — "келаётган қатағонлар" ҳақида гапиришдан тортиб, улар Оқ уйга қўймоқчи бўлган чекловларгача.
1949 йил апрель ойидан бошлаб, Вашингтонда НАТОни яратиш тўғрисидаги шартнома имзоланганда, аллақачон ташкил этилган Ғарбий Европа ҳарбий иттифоқини янги пайдо бўлган англо-саксон (Британия, Канада, АҚШ) Иттифоқи билан бирлаштириб, Конгресс президентни аниқлаш ҳуқуқидан маҳрум қилиш ҳақида ўйламаган эди. Энди у бирдан ёниб кетди. Бу қизғин ҳаракатлар олдиндан таслим бўлишнинг бир шаклидир.
"Тўқ сариқ йиртқич" нинг иккинчи келиши, либерал оммавий ахборот воситаларида Трамп деб аталганидек, агар "қора оққуш" келиши содир бўлмаса, қайтариб бўлмайдиган нарса бўлиб туюлади — бу воқеани олдиндан айтиб бўлмайди.
Аммо Трампнинг сайловдаги ғалабасини башорат қилиш, шунингдек, у "Вашингтон ботқоғидан" қасос олишга ҳаракат қилиши — оддийдан осонроқ.
Унга нисбатан рекорд даражада паст рейтингга эга бўлган ягона номзод, шармандали муваффақиятсизликлар юки, кекса деменц белгилари ва нафақат отанинг, балки бузуқ оиланинг "чўқинтирган отаси"нинг қиёфаси, унинг ўғли ва укаси ҳам қўйилди. Агар кимдир буни танимаса, бу — ҳозирги президент Байден.
Унинг мавқеини сезиларли даражада яхшилаш имконияти йўқ, чунки ёшлик қайтмайди. Трамп ҳам ёш йигит эмас, аммо “қора оққушлар” миграциясидан ташқарида у ютқазмаслиги керак, хайриятки, маҳаллий республикачилар ҳозирда уч йил аввал Байденнинг ғалабасини таъминлашга ёрдам берган қонунчиликдаги бу тешикларни фаол равишда ёпишмоқда.
Демократлар, аслида, мағлубиятни қабул қилганлари, "кекса Жо" дан бошқа захира варианти йўқлиги ва ҳатто Трампнинг келишига тайёргарлик кўришни афзал кўриб, бунинг устида ишламаётгани эски доноликни эслатади: баъзида муаммони ҳал қила олмайсиз, лекин унга бўлган муносабатингизни ўзгартиришингиз мумкин.
Бундан ташқари, муносабатни ўзгартиришнинг баъзи вариантлари дастлабки таслим бўлишни стратегик чекинишга айлантиради. Шахсан Байден ҳам, унинг партияси бошлиқлари ҳам хато қилишди. Улар киритган АҚШ ва дунёнинг баъзи қисмларини қамраб олган инқирозларни тезда ҳал қилиб бўлмайди.
Трамп Россия-Украина можаросига 24 соат ичида барҳам беришини айтди, аммо бу ўз белгиси билан мақтаниш холос.
Россия томонида Вашингтонда ҳақиқатан ҳам ҳеч нарса ўзгармаслигини ва бизнинг душман устидан ғалаба қозониш йўлимиз Трампнинг душмани устидан қозонган ғалабаси билан унчалик боғлиқ эмаслигини тахмин қилишимиз керак.
Аммо яна бир нарса аниқ: агар Трамп Оқ уйга кўчиб ўтса, у нима қилишни билмайди. Ҳозирча ҳукмрон демократларнинг ўзлари нима билан шуғулланишни билишмайди: ортиқча нарса ёмон бўлди, ортиқча нарса уларнинг қўлидан тушмоқда.
Бундай шароитда барча ҳал қилиб бўлмайдиган муаммоларни республикачиларга юклаб, улар ҳам уларга дош бера олмаслигини билиб, чекиниш фойдали бўлиши мумкин.
Айниқса, агар уларга ва шахсан Трампга аралашилса, худди ҳозиргидек — НАТОни тарк этишнинг янги амалиёти билан (акс ҳолда у тўсатдан ғазабланиб, имконсиз нарсани қилишга қарор қилади). Байден энди йўқ бўлганда, тўрт йилдан кейин ҳокимиятга қайтишга тайёргарлик кўриш учун бундай ички низолардан фойдаланиш қулай, Трамп ва республикачилар эса вазиятни бузган ва ҳамма айбдор бўлади.
Ва ҳамма нарса аввалгидек такрорланади. Сайловлар ўтади. Америка қолади.