Рақамлар аниқ: Евроиттифоқдан ташқарида яшовчи респондентлар Европа блокининг кейинги йигирма йил ичида ўз фаолиятини тўхтатишига ишончлари комил. Шарконинг совуқ души шу билан тугамади — Европа фақат сайёҳ сифатида ёки қисқа вақт учун жалб қилади.
Европа Иттифоқи тарафдорлари учун учинчи, бундан кам бўлмаган ташвишли дақиқа бор. Уларнинг назарида Европа Иттифоқи узоқ вақтдан бери ҳозирги геосиёсий вазиятда ҳеч бўлмаганда ниманидир ўзгартира оладиган кучга ўхшамаган. Замонавий демократиянинг отасига яраша ёноқларини шиширган Брюссел муз сумалаклари ва латта бўлиб чиқди.
Сўров ва унинг асосида тузилган ҳисобот муаллифлари ўзларини рағбатлантириб, "ҳамма нарса бой берилган эмас" деб даъво қилмоқдалар: сиз фақат ёндашувни ўзгартиришингиз керак, камроқ аҳмоқлар, кўпроқ мослашувчанлик, шиша мунчоқлар шитирлаши, кўпроқ хусусиятлар... Аммо Брюссел муассасасини бундай ҳушёр душ билан ювиш анчадан бери имкони бўлмагани аниқ.
"Европа қадриятларини" тарғиб қилиш учун қанча саъй-ҳаракатлар, қанча ғалати ва сакрашлар, қанча маркетинг кампаниялари - барчаси беҳуда ва бекордан бекор. Барча европаликлар ишончдан чиқишди.
Бунинг бир қанча сабаблари бор.
Европа Иттифоқи ўзининг собиқ мустамлакаларидан олинган хом ашёга бой яшади ва Россия билан узоқ муддатли фойдали шартномалар тузди, шунинг учун у бемаънилик қилиш, суд қилиш ва гапириши мумкин эди.
Пули бор экан, унинг сўзларида ишонч бор эди - бойлар бунчалик очиқ ёлғон гапира олмайди — кўз олдида ҳам, орқасида ҳам. Маълум бўлишича, қила оладилар, аслида у охир-оқибат ошкор бўлди.
Фавқулодда осонлик билан имконсиз ваъдалар берган Европа Иттифоқи ҳали ҳам кўп мамлакатлар ва жамиятлар назарида узоқ вақт давомида бизнес қилиш мумкин бўлган ва керак бўлган шерик бўлиб кўринди. Лекин, афтидан, ҳамма нарсанинг чегараси бор.
Бу алдаш мумкин бўлган содда, романтик қизларнинг бошини қотириш мумкин, лекин охир-оқибат турмушга чиқишмайди ва давлат ишларида, айниқса геосиёсатда, бир марта ҳам ёлғон гапирмаслик керак. Рақамлар ва графиклардан иборат сўров кўзлари учун тузилган одамларни депрессияга олиб келиши мумкин эмас эди. Бу касаллик муассаса каби шахсга хосдир.
Бу номувофиқ қарорлар, ички жанжал ва умуман олганда, адекват бўлмаган хатти-ҳаракатларни қўзғатади. Айтмоқчи, энди, нима учун сўнгги пайтларда Брюсселда ҳафтада етти жума бўлганлиги ва ЕИ раҳбарияти доимий равишда баёнотлар бериб келаётгани, уларнинг ҳар бири у ёки бу шаклда аввалгисини инкор этиши аниқ.
Европа Иттифоқида энди дунёда ўз таъсирини сақлаб қолиш учун пул йўқ, сиёсатшунослар тилга олишни яхши кўрадиган "юмшоқ куч" ҳам, муқобил сиёсий лойиҳага асос бўлиши мумкин бўлган ғоялар ҳам, бошқа таъсир воситалари ҳам йўқ.
Аммо сиёсатни ҳалол олиб боришнинг иложи йўқ, ҳар кимнинг кўзлари узоқ вақтдан бери ёлғондан бурунлари томон эгилган ва шунинг учун кулранг кийимдаги Брюсселликлар ўзларига ташқи томондан қарашга қодир эмаслар.
Ҳисобот муаллифлари бутунлай ёлғон ғояларни илгари суриб, пилюляни ( таблетка) ширин қилишмоқчи. Улар "Европа қадриятлари" дан ташкил топган менюдан бош тортганлари учун, эҳтимол ҳар бир давлатни ўз дидига кўра таом танлашга таклиф қилиб, ҳокимият қолдиқлари ва таъсир бўлакларини сақлаб қолишга ҳаракат қилишлари керакми? Аммо бу жуда ачинарли туюлади - бу фикр ўлик туғилганлиги аниқ.
Мухтасар қилиб айтганда, "Европа қадриятлари" учинчи мамлакатларда ҳазмсизликни келтириб чиқарди ва энди бу модда ташқарига чиқарилмоқда. Кучли фаввора каби. Албатта, кескинлашув Европа Иттифоқи ўзининг ҳимоячиси Киевни ўз қўлига олган пайтда юз берди. Аммо ақлли одамлар шиша мунчоқлар ва тўқилган ички кийимларни сотиб олиш тузатиб бўлмайдиган оқибатларга олиб келишини тушунишди.
Ва агар улар ўзларига европалик иллюзияси учун ҳақиқий қон ва ҳаёт билан тўлаш керак эканлигини айтган бўлсалар, балки, тузатиб бўлмайдиган воқеа содир бўлишидан, мамлакат тартибсизликка тушишидан, иқтисод вайрон бўлмасдан, одамлар тирик экан, аввалдан бу заҳарли совғадан воз кечишимиз керакдир?
Идеаллар ва "эркинлик постлари" ҳақидаги дабдабали сўзлар, агар улар тезисга рози бўлиш учун пул беришса, лекин фақат қарзга. Ва улар жуда катта эришиб бўлмайдиган фоизлар билан қайтарилиши керак.
Бутун европалик жарчилар ва баланд овозлар прагматизм ва фаровонликка интилиш фақат "Жаннат боғи"га хос хусусият деб ўйлашда хато қилишди. Бу ундай эмас. Ва анчадан бери – ундай эмас. Энди улар қила оладиган нарса - ўзларининг биллур орзулари учун йиғлаш, улар томонидан бузилган ва келажакдаги иш ҳақида ўйлаш.
Ахир, улар буюк стратеглар бўлиб чиқмадилар, улар ё фаррош ёки қурилиш менежери сифатида қайта ўқитилиши керак. Биз уларнинг орзуларига ҳам, уларнинг ўзларига ҳам умуман ачинмаймиз.