Ўзбекистон ва ЕОИИ

БРИКС–ШҲТ–ЕОИИ қўшма саммитлари мунтазам ўтказилади – эксперт

Моҳиятан яқин бўлган уч халқаро ташкилот ҳамкорлиги, ШҲТ аъзоси ва ЕОИИда кузатувчи бўлган Ўзбекистон учун ҳам қизиқиш уйғотади - эксперт.
Sputnik
ТОШКEНТ, 1 сен – Sputnik. БРИКС-ЕОИИ-ШҲТ қўшма саммитлари янги дунё тартибини барпо этиш форматларини ишлаб чиқиш мақсадида мунтазам равишда ўтказилади. Бу ҳақда "Манъо" - илмий ташаббуслар маркази директори Бахтиёр Эргашев Sputnik мухбирига айтиб берди.
Экспертнинг фикрича, дунёда Ғарб мафкураси ва технологиясининг глобал ҳукмронлиги остида бўлмаган ва ўзга дунё шаклланишига асос бўла оладиган янги марказлари пайдо бўлди.
"Уларнинг интеграцияси (БРИКС-ШҲТ-ЕОИ - таҳр. эслатма) ҳақида гапириш ҳақида ҳали эрта, аммо бу уч ташкилот фаолиятида маълум бир кутилмаган ҳолат бўлиши кераклиги аниқ. Менимча, ҳаммаси шу томон кетмоқда. Бу ташкилотлар янги дунё тартибини шакллантириш учун янги формат ва ғояларни ишлаб чиқиш, шунингдек, Ғарб ҳукмрон бўлган тизимни тарк этиш билан банд. Шунинг учун қўшма саммитлар ўтказиш ғояси мантиққа мос келади ва эҳтимол мунтазам бўлади", — деб ҳисоблайди эксперт.
Эргашев, айтишига кўра, ушбу уч ташкилотнинг янги формати ШҲТ аъзоси ва ЕОИИда кузатувчи мақомига эга бўлган Ўзбекистон учун ҳам қизиқиш уйғотишини таъкидлади. Унинг фикрича, Тошкент янги кўп қутбли дунёни шакллантиришда ўз қарашларига эга.
"Ўзбекистоннинг айтадиган ва таклиф қиладиган гаплари бор. Унинг кичик ва ўрта давлатлар учун шаклланаётган янги дунё тартиби шароитида қандай яшаш ва ривожланиш бўйича ўз қарашлари бор. Ишончим комилки, Ўзбекистон ҳам бундай ташкилот ишида иштирок этади. саммит”, - деди Эргашев.
Эслатиб ўтамиз, бироз олдин Беларус ташқи ишлар вазири Сергей Алейник БРИКС, ЕОИИ ва ШҲТ давлатларининг қўшма саммитини ташкил этишни таклиф қилган эди. Беларус ташқи ишлар вазирлиги раҳбарининг айтишича, ЕОИИ, ШҲТ ва БРИКС моҳиятан иттифоқдир.
БРИКС беш давлатдан иборат давлатлараро иттифоқдир: Бразилия, Россия, Ҳиндистон, Хитой, Жанубий Африка. Ўтган ҳафтада ташкилотнинг Ёханнесбургда саммити бўлиб ўтди ва унинг якунида етакчилар Аргентина, Миср, Эрон, Эфиопия, Бирлашган Араб Амирликлари ва Саудия Арабистонини альянснинг тўлақонли аъзолигига таклиф қилишга қарор қилишди. Расмий равишда, гуруҳнинг кенгайиши 2024 йил 1 январда бўлиб ўтади.
Беш аъзодан тўрттаси аҳолиси, майдони ва ЯИМ бўйича дунёдаги энг йирик ўнта давлат қаторига киради. Кенгайтирилгандан сўнг, БРИКСнинг умумий аҳолиси тахминан 3,6 миллиард кишига этади, бу дунё аҳолисининг тахминан 45% ни ташкил қилади.
Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти (ШҲТ) 2001 йил 15 июнда Хитой, Россия, Қозоғистон, Тожикистон, Қирғизистон ва Ўзбекистон раҳбарлари томонидан ташкил этилган халқаро ташкилотдир. Ҳиндистон ва Покистон 2017 йилда, Эрон эса 2021 йилда ШҲТга аъзо бўлди.
ШҲТга аъзо давлатларнинг умумий ҳудуди 35 миллион квадрат километрдан ортиқ, яъни Евроосиё ҳудудининг 65%. ШҲТ давлатларининг умумий аҳолиси тахминан 3,3 миллиард кишини ташкил этади (2022 йил) - бу дунё аҳолисининг деярли ярми.
Евроосиё иқтисодий иттифоқи (ЕОИИ) 2014 йилда ташкил этилган минтақавий иқтисодий интеграция бўйича халқаро ташкилотдир. Ҳозирда ЕОИИ бешта давлатни ўз ичига олади: Арманистон, Беларус, Қозоғистон, Қирғизистон ва Россия. ЕОИИ товарлар, хизматлар, капитал ва ишчи кучи ҳаракати эркинлигини, шунингдек, иқтисодиёт тармоқларида мувофиқлаштирилган, изчил ва ягона сиёсатни амалга оширишни мақсад қилган. 2020 йил 11 декабрдан Ўзбекистон унда кузатувчи мақоми олди.