ТОШКЕНТ, 4 авг — Sputnik. Бугун Ашхободда Ўзбекистон, Туркманистон ва Тожкистон президентлари иштирокида уч томонлама саммит бўлиб ўтди.
Саммитда дўстлик ва яхши қўшничилик, сиёсат, иқтисод, хавфсизлик, экология, сув рестурсларидан биргаликда фойдаланиш, транспорт-логистика соҳаларида ҳамкорликни чуқурлаштиришни мақсад қилган ыщшма баёнот қабул қилинди.
Уч томонлама қўшма баёнот:
1.
Томонлар жаҳон ва минтақавий миқёсда тинчлик, хавфсизлик ва барқарорликни таъминлаш, ишонч ва ўзаро англашув муҳитини мустаҳкамлаш бўйича Туркманистон, Тожикистон Республикаси ва Ўзбекистон Республикасининг ўзаро саъй-ҳаракатлари муҳимлигини қайд этдилар.2.
Томонлар ўз давлатлари ўртасидаги ҳамкорликни халқаро ташкилотлар доирасида, биринчи навбатда, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти доирасида, шунингдек, бошқа халқаро ва минтақавий платформаларда мустаҳкамлашни давом эттиришга келишиб олдилар.3.
Томонлар Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ва бошқа халқаро ва минтақавий ташкилотларнинг сайланадиган органларига бир-бирларининг номзодларини қўллаб-қувватлашда давом этишга тайёр эканликларини таъкидладилар.4.
Томонлар терроризм, сепаратизм ва экстремизмнинг барча кўринишлари ва кўринишларига, шунингдек, трансчегаравий уюшган жиноятчилик, наркотрафик, кибержиноятчилик, одам савдоси ва ноқонуний миграцияга қарши курашда ҳамкорликни мустаҳкамлаш муҳимлигини қайд этдилар. Улар ушбу чақириқ ва таҳдидларга қарши биргаликда курашиш зарурлигини таъкидладилар, шунингдек, умумий манфаатлар бўйича бир-бирларини қўллаб-қувватлашга тайёр эканликларини тасдиқладилар.5.
Савдо-иқтисодий муносабатлар масалаларини кўриб чиқиб, Томонлар ушбу соҳадаги ҳамкорликнинг муҳимлигини ҳамда тенг ҳуқуқлилик, ўзаро манфаатдорлик ва бир-бирининг манфаатларини ҳисобга олиш тамойилларига асосланган мамлакатлар ўртасидаги иқтисодий шерикликни мустаҳкамлаш ва кенгайтириш устуворлигини тасдиқладилар. Томонлар ўз мамлакатлари ўртасидаги иқтисодий ҳамкорликни янада ривожлантириш учун қулай шарт-шароитлар яратиш зарурлиги ҳақида умумий фикр билдирди.
6.
Томонлар энергетика соҳасида ҳамкорликни ривожлантириш муҳимлигини қайд этиб, табиий газ, нефть ва нефть маҳсулотлари, шунингдек, электр энергияси етказиб бериш соҳасидаги ҳамкорликнинг алоҳида аҳамиятини таъкидладилар.Шу муносабат билан Томонлар энергетика соҳасидаги уч томонлама ҳамкорликнинг ижобий тажрибасига таянган ҳолда, 2023 йилнинг иккинчи ярмида энергетика вазирликлари раҳбарлари даражасида музокаралар олиб боришга келишиб олдилар.
7.
Томонлар уч давлатнинг транспорт, логистика ва транзит соҳасидаги улкан салоҳиятини ҳисобга олган ҳолда, транспорт соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантиришга алоҳида аҳамият беради.8.
Транспорт соҳасидаги ҳамкорликни кенгайтириш ва уч давлатнинг транзит салоҳиятидан фойдаланиш мақсадида Томонлар Тожикистон-Ўзбекистон-Туркманистон транспорт йўналиши бўйича мультимодал юк ташишни фаоллаштириш муҳимлигини таъкидладилар, бу эса уч давлатнинг денгиз портларига чиқиш имконини беради, шу жумладан Каспий денгизи ва Форс кўрфази портларига.9.
Томонлар тарифларни янада оптималлаштириш ва ташқи савдо юкларини транзит ташиш учун қулай шарт-шароитларни таъминлашга қаратилган тизимли ўзаро манфаатли ҳамкорликни давом эттиришга келишиб олдилар ва шу мақсадда Томонлар ўз давлатларининг транспорт департаментлари раҳбарларига ушбу шу йилнинг охиригача йиғилиш ўтказишни топширдилар.10.
Томонлар саноат ва саноат кооперациясини ривожлантиришга эътибор қаратдилар ҳамда тўқимачилик, кимё, қурилиш ва бошқа соҳаларда қўшма корхоналар ташкил этиш орқали узоқ муддатли ўзаро манфаатли ҳамкорликни кенгайтиришга келишиб олдилар.11.
Томонлар савдо-иқтисодий муносабатларни рағбатлантириш, минтақа фаровонлигига хизмат қилувчи барча транспорт-коммуникация инфратузилмасини ривожлантиришга қаратилган тадбирлар ва лойиҳаларни қўллаб-қувватлашларини билдирдилар.12.
Томонлар ўзаро манфаатлар асосида товар айирбошлаш ҳажмини оширишга кўмаклашиш мақсадида, имкониятлардан фойдаланган ҳолда ҳамкорликнинг янги усуллари ва механизмларини яратиш зарурлигига келишиб олдилар.Савдо-саноат палаталари ва уларнинг давлатларининг хусусий сектори. Чегара савдоси соҳасида ўзаро манфаатли ҳамкорликни янада ривожлантириш зарурлиги қайд этилди.
13.
Томонлар Туркманистон, Тожикистон ва Ўзбекистон агросаноат комплекслари орасида ўзаро алоқаларни тизимли ривожлантириш ва шу жумладан бошқа мамлакатлар бозорларига ҳам қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат маҳсулотларини етказиб беришни кенгайтиришга келишиб олдилар.14.
Томонлар сув ресурсларини самарали бошқариш, муҳофаза қилиш ва улардан оқилона фойдаланиш, гидротехника иншоотлари хавфсизлигини таъминлаш, суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш, сув хўжалиги инфратузилмасидан самарали фойдаланиш ва модернизация қилиш, сув ресурсларини муҳофаза қилиш соҳасида келгусида ҳамкорликда илмий-тадқиқот ва ишланмалар олиб боришга келишиб олдилар. Томонлар мавжуд ва қурилаётган гидроэнергетика иншоотларининг Амударё ҳавзасида сув-энергетика муаммоларини ҳал этиш ҳамда иқлим барқарорлигига эришиш учун муҳимлигини қайд этиб, сувдан комплекс ва оқилона фойдаланиш бўйича мамлакатлар ўртасида ўзаро манфаатли ҳамкорликни мустаҳкамлаш тарафдори эканини таъкидладилар.
15.
Томонлар сув-энергетика масалалари бўйича конструктив мулоқотни давом эттириш муҳимлигини қайд этиб, Амударё сув ресурсларидан оқилона фойдаланишнинг устувор аҳамиятини таъкидладилар. Шу билан бирга, янги чақириқларга, жумладан, иқлим ўзгариши ва Амударёнинг сув ресурсларига босимнинг кучайиши билан боғлиқ муаммоларга самарали жавоб беришни таъминлаш мақсадида кўп томонлама ҳамкорлик механизмларини янада такомиллаштириш зарурлиги қайд этилди.16.
Томонлар иқлим ўзгариши оқибатларини юмшатиш ва мослашиш, чўлланиш, ерлар деградацияси, музликларнинг эришига қарши курашиш, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, эрта огоҳлантириш тизимлари, экология, биохилма-хилликни сақлаш, ушбу соҳаларда умумий лойиҳа ва дастурларни илгари суриш бўйича ҳамкорликни янада мустаҳкамлаш муҳимлигини қайд этдилар. шунингдек, минтақавий ва халқаро платформалар ҳамда ҳамкорлик механизмлари доирасида умумий манфаатларга жавоб берадиган қўшма ташаббусларни илгари суришга келишиб олдилар.17.
Томонлар маданий-гуманитар соҳадаги ҳамкорликнинг устувор йўналишларини муҳокама қилдилар, тегишли давлат тузилмалари ва жамоат бирлашмалари, илмий марказлар, олий таълим муассасалари, оммавий ахборот воситалари, маданият ва санъат ходимлари ўртасидаги алоқалар муҳимлигини таъкидладилар.