ТОШКЕНТ, 3 авг — Sputnik. Кеча Киев тарғиботи учун оғир кун бўлди, улар ўз аудиториясига зудлик билан Ғарб Украинани кун тартибидан чиқариб ташламоқчи эмаслигини тушунтириши керак бўлди.
Бунга “Financial Times” газетасида Оқ уйга яқин манба асосида чоп этилган мақола сабаб бўлди. Унда айтилишига кўра, Жо Байден Конгресс орқали Украина учун ажратилган қўшимча маблағ доирасида Тайванга қурол-яроғ етказиб беришни молиялаштиришни ўтказмоқчи.
Украина қўрқувини тушунса бўлади: қандай қилиб умумий бюджет доирасида давлатлар Киев учун мўлжалланган маблағларни Тайбейга ўтказишни бошлайдилар ва Украинани тақдирни охир оқибат Москвага зарбаси учун ташлаб қўядилар.
Шуни таъкидлаш керакки, Ахборот ва психологик операциялар маркази (ЦИПсО), аслида ҳамма нарса бутунлай бошқача эканлиги, Ғарб ва хусусан, Американинг Украинани қўллаб-қувватлаши мустаҳкам эканлиги ҳақидаги ишончлари бир қатор асосли далиллар билан тасдиқланган. Улар Украина ва Тайван молиявий лойиҳаларини (қисман) бирлаштириш учун Оқ уйнинг бу комбинацияси, аслида, тактик ва ички хусусиятга эга деган фикрга келишади.
Гап шундаки, АҚШ Конгрессининг Вакиллар палатаси республикачилар томонидан назорат қилинади, улар учун АҚШнинг Украинага нисбатан сиёсати (аниқроғи, унинг тобора яққол кўзга ташланаётган муваффақиятсизлиги, геосиёсий фалокатга айланиб қолиш таҳдиди) ҳозирги маъмуриятга қарши асосий танқидий эътирозлардан бири ҳисобланади.
Бундан ташқари, сайловлар яқинлашган сари (бир йилдан камроқ вақт қолди), рақибларнинг позицияси Байден ва унинг Украина йўналишига нисбатан шунчалик ғазабланган ва муросасиз бўлади. Конгрессда тегишли қарорларнинг “ҳужум” қилиниши, албатта, кутилган ҳолат, энг муҳим сабаб эса АҚШ ўзининг асосий рақиби — Хитойга қарши туриши ўрнига Россия ва Украина можаросига ботиб қолишидир.
Тайван мавзусини Украина мавзусига қўшиш аппарат-бюрократик ўйинлар нуқтаи назаридан ҳақиқатан ҳам оқилона: сизлар, республикачи конгрессменлар, Тайванни фаолроқ қўллаб-қувватлашни хоҳлаган эдингиз – мана, марҳамат, фақат Украина билан бирга. Бундай кўринишда ташаббусни қўллаб-қувватлашдан воз кечиш Байденнинг энг ашаддий рақиблари учун ҳам қийин бўлади.
Шундай қилиб, Киевни тинчлантирувчи гаплар бир қарашда жуда ишончли кўринади. Иккинчи қарашда, вазият анча мураккаб. Ахир, Байденнинг журналистлар томонидан айтилган режалари тактик қадам деб ҳисобланса, у қандай стратегия доирасида тузилган?
Аммо стратегик нуқтаи назардан, Украинада қувонишга сабаб йўқ.
Хитой — ҳақиқатан ҳам америкаликлар учун биринчи рақамли душман. АҚШнинг Украина инқирозига режадан кўра кўпроқ жалб қилингани улар учун вазиятни мураккаблаштиради, лекин масаланинг моҳиятини ўзгартирмайди. Улар тўлиқ Осиё йўналишига бурилишлари керак бўлади, чунки иккита йирик тўқнашувда қатнашиш учун жисмоний куч ва ресурсларга эга эмаслар.
Шу билан бирга, Вашингтон ўз сиёсати тузоғига тушиб қолган. Давлат тизимлари, айниқса бундай гигантлар, улкан инерцияга эга. Стратегия ва йўналишни тубдан ўзгартириш ҳақида гап кетганда жуда секин ҳаракат қилишади. Уларнинг Россияга нисбатан дастлабки режалари — Россияни оз куч ва ҳаракат билан тез қулатиш эди. Бунинг ўрнига эса, бир ярим йилдан кўпроқ вақт ичида, можарога ўзлари режалаштирган ва хоҳлаганидан анча чуқурроқ киришди.
Қолаверса, Американинг улкан коррупциясини унутмаслик керак. Ўтган вақт ичида Вашингтонда Украинада астрономик суммаларни кўрган бюрократик ва бизнес тузилмаларининг бутун конгломерати шаклланди. Улар тегишли молиявий оқимларга муваффақиятли ёпишиб олганлар ва, албатта, давлат сиёсатини ўзгартиришдан умуман манфаатдор эмаслар, гарчи бу кўплаб ташқи сиёсат стратегияларида белгиланган миллий манфаатлар ва режаларга зид бўлса ҳам. Лоббичилик кучи ва АҚШдаги машҳур "ички давлат" ҳақида эса сўнгги йилларда кўп нарсаларни билиб олдик.
Украина ва Тайван бюджетларини бирлаштириш режаси бошқа нарсалар қатори юзага келган можарони эҳтиёткорлик билан ҳал қилиш имконини беради: “керакли” одамлар ўзларининг молиявий манфаатларини сақлаб қолган ҳолда, ўз фаолиятини Осиё йўналишига кўчириши ва шу билан Киевни лоббилик қилишда қизиқишларини йўқотадилар.
Натижада, Оқ уй ташаббуси бир ўқ билан иккита қуённи ўлдириш ва АҚШга Украина ботқоғидан чиқиб кетиш имконини берадиган мустаҳкам тепаликка айланиши эҳтимоли катта. Таъкидлаш жоизки, бу “тепалик” биринчиси эмас: Украинани чиқариб ташлаш бўйича оммавий ахборот воситалари фаолияти аллақачон авж олган.