Ўзбекистон навбатдаги байрамга ҳозирлик кўрмоқда, 14 январь - Ватан ҳимоячилари куни нишонланади. Байрам арафасида эълон қилинган "Global Fire Power" янги халқаро рейтингида Ўзбекистон армияси Марказий Осиёда яна биринчи ўринни эгаллади.
Республика қуролли кучлари қандай қилиб минтақавий даражада устуворликка эришгани ҳақида бизнинг шарҳимизда ўқинг. Шарҳ рейтинг маълумотлари ва Ўзбекистон Мудофаа вазирлиги очиқ маълумотларига асосланган.
Қурол кучи рақамларда
"Global Fire Power" ҳар бир мамлакат қуролли кучларини 50 та параметр бўйича баҳолайди - улар орасида қуролли кучларда банд бўлганлар сони, армияни молиялаштириш миқдори, замонавий технологиялардан фойдаланиш даражаси, ва ҳарбий ускуналар миқдори каби бўлимлар бор. Агар Марказий Осиё ҳақида гапирадиган бўлсак, Ўзбекистон армияда банд бўлганлар сони бўйича етакчилик қилади: рейтингда бу кўрсаткич 55 минг кишини ташкил қилади. Иккинчи ўринда Қозоғистон (45 минг киши), учинчи ўринда Туркманистон (30 минг).
Шу билан бирга, жадал демографик ўсиш туфайли Ўзбекистон муддатли ҳарбий хизматга чақирилувчилар сони бўйича ҳам етакчилик қилмоқда – мамлакатда ҳар йили 622 мингдан ортиқ киши ҳарбий хизматга лаёқатли ёшга етмоқда. Қозоғистонда бу кўрсаткич қарийб икки баравар кам – 271 мингдан ортиқ киши, Тожикистонда – 155 минг киши. Кейинги ўринда Қирғизистон (115 минг киши), Туркманистон эса бешликка (107 минг киши) якун ясайди.
Албатта, Ўзбекистон қўшни давлатлардан паст бўлган параметрлар ҳам бор – масалан, Ўзбекистоннинг мудофаа бюджети 692 миллион доллар бўлса, Қозоғистон, рейтингга кўра, 2,6 миллиард доллар ҳарбий бюджетга эга. Очиқ маълумотларга кўра, Туркманистон жанговар танклар сони бўйича етакчи (680 бирлик - Ўзбекистонда эса 420 та).
Шу билан бирга, зирҳли техникалар сони бўйича Ўзбекистон биринчи ўринда туради (11 872 та) — Туркманистонда 8 064 та, Қирғизистонда 5 268 та, Қозоғистонда 5 172 та, Тожикистонда 4 325 та ана шундай техника бор.
Вертолётлар арсенали ҳам анча катта – рейтингга кўра, Ўзбекистонда 2023 йил боши ҳолатига кўра, 33 та, Қозоғистонда – 25, Туркманистонда – 10 та ҳужумчи вертолётлари мавжуд.
Нотинч қўшни - кучли армия яратиш стимули
Ўзбекистон армияси бир неча йиллардан бери Марказий Осиё мамлакатлари рейтингида ўз етакчилигини сақлаб келмоқда. СССР парчаланганидан бери Тошкент доимий равишда мавжуд бўлган афғон таҳдиди туфайли мудофаа қобилиятини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратгани ҳамма томонидан қабул қилинган. Афғонистондаги нотинч вазият ҳанузгача турли хавфларни - радикаллашув, гуруҳлар ўртасидаги қарама-қаршилик, гиёҳванд моддалар ва қурол-яроғ савдосининг ўсиши, шунингдек, экстремистик кучлар позицияларининг кучайиши хавфини келтириб чиқармоқда.
Бугунги кунга қадар Ўзбекистонда очиқ манбаларга кўра, замонавий ўқув-моддий базасига эга 20 дан ортиқ ўқув полигонлари мавжуд. Ҳарбийлар тоғли ҳудудларда фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишлари учун махсус баланд тоғларда жойлашган Тошқўрғон ҳарбий-ўқув базаси шулар жумласидандир. "Чимён" тоғ ўқув маркази ҳам шундай имкониятларни тақдим этади – у денгиз сатҳидан 1700 метр баландликда жойлашган.
Бундан ташқари, ҳатто курсантлар ҳам 14 та яқин ва узоқ хориж давлати қуролли кучлари тажрибасини ўрганмоқда. Мудофаа вазирлиги маълумотларига кўра, булар Ўзбекистон Қуролли кучлари академиясида ўқув курслари ўтказилаётган Россия, Хитой, Ҳиндистон, Покистон, Туркия, Буюк Британия, Германия, Франция ва бошқа давлатлардир.
Ўқиш - барқарорлик сари йўл
Ўзбекистон нафақат бошқа давлатларнинг ҳарбий тажрибасини ўрганади, балки уларнинг кўпчилиги билан қўшма машғулотлар ўтказади. Шундай қилиб, 2019 йилдан буён Ўзбекистон ва Ҳиндистон ўртасида "Дўстлик" тактик ўқув машғулотлари ўтказиб келинмоқда – бу ҳарбийлаштирилган мусобақалар бўлиб, унда икки давлат ҳарбий хизматчилари қўл гранаталарини тезликда қўйиб, армия биатлон чизиғида эстафетадан ўтиб, қутқарув вазифаларини бажаради. фақат замбилда олиб чиқилиши мумкин бўлган даъво қилинган ярадор (шу билан бирга, ҳарбий хизматчиларнинг ўзлари газ ниқобларида югуришлари керак).
Ўтган йили Ўзбекистон Тожикистон билан "Ҳамдўстлик-2022" машғулотларини ўтказди ва Россия Қуролли кучлари вакиллари билан биргаликда Афғонистон билан чегарадош Термиз полигонида жанговар тайёргарлик вазифаларини ишлаб чиқди.
Кўникманинг доимий юксалиб бориши, албатта, Ўзбекистон армияси салоҳиятини оширади. Шу боис, келаётган 2023 йилда республика секинлашмоқчи эмас – аксинча, Ўзбекистон ШҲТга аъзо бошқа давлатлар билан биргаликда август ойида Челябинск вилоятида бошланиши керак бўлган “Тинчлик миссияси – 2023” машғулотларини ўтказади.
Ўзбекистон МДҲ ҳарбий идоралари билан ҳамкорликда машғулотлар жадаллигини ошириш ниятида – қўшма тадбирлар биринчи навбатда терроризмга қарши курашиш билан боғлиқ бўлади.
Ўйинда ғалаба - маҳорат дарси
Аммо нафақат қўшма машғулотлар жанговар маҳоратни оширишга олиб келади. Ҳарбий маҳоратни оширишнинг яна бир ажойиб платформаси Ўзбекистон нафақат фаол иштирок этаётган, балки тез-тез медаль ва совринларни олиб келувчи халқаро армия мусобақалари бўлди.
Ўтган йилнинг ўзида Ўзбекистон Покистонда бўлиб ўтган Халқаро жамоавий руҳ ўйинлари, АҚШда бўлиб ўтган “Энг яхши жангчи” мусобақасига ташриф буюрди, Германияда ўқ отиш бўйича Жаҳон кубогида медалларни қўлга киритди ва Қозоғистонда ўтказилган III МДҲ Халқаро ҳарбий-спорт ўйинларида иштирок этди. Лекин бу ҳали ҳаммаси эмас. Жанубий Кореяда ўтказилган жаҳон чемпионатида ҳам ўзбекистонлик мерганлар ғолиб бўлди. Бундан ташқари, Буюк Британияда бўлиб ўтган "Кембрий патрули" мусобақасида Ўзбекистон ҳарбийлари иккинчи ўринни эгаллади.
Ўтган йили бир пайтлар Россия томонидан ташкил этилган "АрМИ-2022" Халқаро армия ўйинлари ғурур учун муҳим сабаб бўлди. Ўтган йили Ўзбекистон илк бор Ўйинлар мусобақаларига мезбонлик қилди – Ўзбекистон полигонлари ҳудудида бешта йўналиш бўйича мусобақалар ўтказилди. Армия ўйинлари якунларига кўра, Ўзбекистон 7 олтин, 10 кумуш ва 5 бронза медали билан иккинчи ўринни эгаллади ва шу тариқа Хитойдек кучли терма жамоадан ҳам ўзиб кетди.