Уч томонлама газ иттифоқини тузишнинг қандай ижобий томонлари бор – Марцинкевич

ТОШКЕНТ, 28 дек — Sputnik. Ўзбекистонда табиий газ билан боғлиқ мураккаб вазият мавжуд. Тошкент иссиқлик таъминоти оператори Veolia Energy Tashkent компанияси пойтахтнинг айрим ҳудудларида ёқилғи тақчиллиги туфайли ИЭС иситиш тизимида етарли ҳароратни таъминлай олмаётганини маълум қилди.

Энергия ресурслари тақчиллигини мамлакат раҳбарияти ҳам тан олади. Ўзбекистон энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудовнинг сўзларига кўра, муаммо истеъмол ҳажмининг ўсиши билан боғлиқ: мамлакат аҳолиси сезиларли даражада ўсди, фуқароларнинг фаровонлиги ошди, бундан ташқари, ўсиб бораётган саноат учун ёқилғи зарур. Буларнинг барчаси табиий газга талабнинг кескин ошишига олиб келди.

“Бундан ташқари, Марказий Осиё-Хитой газ қувурлари тизими орқали етказиб бериш учун Хитой билан алоқа шартларини қандайдир тарзда бажариш керак. Қишда, Ўзбекистондаги кутилмаган об-ҳавони ҳисобга олсак, натижани кўряпсиз”, - дейди энергетика бўйича эксперт, “Геоэнергетика Инфо” нашри бош муҳаррири Борис Марцинкевич.

Қайд этилишича, вазият табиий газ ишлаб чиқаришнинг қисқариши билан янада оғирлашмоқда. Бунинг сабаби газ конларидаги захираларнинг тугаши, технологик йўқотишлар ва бошқа омиллардир.

Ўзбекистон расмийлари Туркманистондан 1,5 миллиард куб метр газ сотиб олган. Экспертнинг фикрича, бу ички истеъмол масаласини олиб ташлаши мумкин. Aммо Хитойга етказиб бериш бўйича муаммо қолади.

“Ўзбекистон Aфғонистонга тайёр электр энергияси етказиб беришни кўпайтириш имкониятига эга. Бунинг учун ишлаб чиқаришни кўпайтириш керак. Ишлаб чиқаришни кўпайтириш учун газнинг қўшимча ҳажмлари зарур”, - деди Борис Марцинкевич Sputnik мухбири билан суҳбатда.

Унинг сўзларига кўра, айни муаммолар ҳозир Қозоғистонда ҳам мавжуд.

“Бу, менинг фикримча, Ўзбекистон, Қозоғистон ва Россиядаги иқтисодчилар, газ соҳаси мутахассислари ҳар учала давлат учун ўзаро манфаатли вариантларни топиш учун ҳақиқатда қандайдир уч томонлама иттифоқ тузиш ҳақида ўйлашларига сабаб бўлди”, - деди у.

Таъкидланишича, уч томонлама газ иттифоқи минтақадаги бошқа давлатлар учун ҳам фойдали бўлиши мумкин.

“Нафақат Ўзбекистон, балки қўшнилар ўртасида ўсиб бораётган талабни қондириш учун газ қувурларининг янги вариантлари пайдо бўлиши мумкин. Қишда Қирғизистондан, Тожикистондан талаб ортиб бормоқда”, - деди эксперт.

Россия бош вазири ўринбосари Aлександр Новакнинг сўзларига кўра, Ўзбекистон ҳукумати Россия билан газ импортини ошириш бўйича музокаралар олиб бормоқда.

“Биз Ўзбекистон ва Қозоғистондаги ҳамкорларимиз билан уларнинг ички бозорига газ етказиб бериш ҳажмининг ўсишини муҳокама қилмоқдамиз, чунки уларнинг истеъмоли ортиб бормоқда”, - деди у.

Аввалроқ Россия ташқи ишлар вазири ўринбосари Михаил Галузин ҳам шерикларнинг уч томонлама иттифоқ бўйича музокараларга тайёрлигини маълум қилганди.

Россия президенти Владимир Путин ва Қозоғистон президенти Қосим-Жомарт Тоқаев ноябрь ойи охирида Кремлда бўлиб ўтган учрашувда Россия газини Қозоғистон ва Ўзбекистон ҳудуди орқали ташиш бўйича ҳаракатларни мувофиқлаштириш учун Ўзбекистон иштирокида “уч томонлама газ иттифоқи”ни ташкил этиш масаласини муҳокама қилган эди.

“Россия, Қозоғистон ва Ўзбекистон газ соҳасида, жумладан, газ етказиб бериш ва уни қайта ишлаш соҳасида ҳамкорлик қилиш учун катта салоҳиятга эга”, - деди Россия бош вазири ўринбосари Aлександр Новак.

Ўзбекистон энергетика вазири Жўрабек Мирзамахмудов декабрь бошида ОAВга йўллаган видеомурожаатида Ўзбекистон қўшни давлатлардан газ ва электр энергиясини қандайдир иттифоқ орқали эмас, балки тижорат шартномалари асосида импорт қилиш ниятида эканини айтган эди. Қозоғистон энергетика вазирлиги газ иттифоқи масаласи уч томонлама форматда муҳокама қилинмаганини маълум қилди: мамлакатлар газ ташиш тизимларининг техник имкониятларини муҳокама қилмоқда.

Қозоғистон энергетика вазири Болат Aкчулаковнинг айтишича, газ соҳасидаги ҳамкорлик уч томоннинг ҳам мувофиқлашувини талаб қилади.