Палма ёғида мавжуд бўлган ёғ кислоталаридан бирининг юқори концентрациясига таъсир қилиш саратон ҳужайраларининг кўпайишига ёрдам беради. Испания ва АҚШ олимлари бундай хулосага келди. Тадқиқот натижалари Nature журналида чоп этилди.
Маълумки, ёғ кислоталари – бу ёғнинг қурилиш блоклари бўлиб, улар саратон ҳужайраларини ҳам қўллайди. Шунинг учун, агар организмда аллақачон ҳалокатли ўсмалар мавжуд бўлса, баъзи ёғли кислоталар метастазларнинг тез тарқалишига олиб келиши мумкин. Аммо бу қандай биологик механизмлар билан боғлиқ ва барча ёғ кислоталари метастазга ҳисса қўшадими йўқми, ҳали номаълум эди.
Барселонадаги Фан ва технология институти биологлари Испания ва АҚШдаги бошқа институт ва университетлардаги ҳамкасблари билан биргаликда тажриба ўтказдилар, унда палма ёғи ёғ кислоталарининг юқори концентрациясини инсон саратон ҳужайраларига таъсир қилишди, кейин эса уларни сичқонларга имплантация қилишди. Натижалар шуни кўрсатдики, бу ёг кислоталаридан бири - палмитик кислота - сичқонларда оғиз бўшлиғи ва тери саратони метастазларининг ривожланишига олиб келди, гарчи у ўсимтанинг ўзига таъсир қилмаса ҳам.
Зайтун мойи ва зиғир уруғи каби озиқ-овқатларда мавжуд бўлган бошқа палма ёғи ёғ кислоталари, олейин ва линолеик ва омега-9 ва омега-6 ёғлари бу таъсирни кўрсатмади. Сичқонларнинг рационига палмитик кислота қўшилиши нафақат метастазни кучайтирди, балки саратон геномига узоқ муддатли таъсирни кўрсатди. Палмитик кислотага қисқа вақт таъсир қилган саратон ҳужайралари, ҳатто палмитик кислота рациондан чиқарилгандан кейин ҳам юқори метастатик бўлиб қолди.
Олимлар бу “хотира”га эпигенетик ўзгаришлар – генлар фаолиятидаги ўзгаришлар сабаб бўлишини аниқладилар, бу эса метастатик саратон ҳужайралари ўсимта атрофида нейрон тармоғини ҳосил қилиб, яқин атроф-муҳит билан алоқа қилиш ва осонроқ тарқалишига имкон беради.
Муаллифлар ушбу ҳужайрали алоқанинг моҳиятини тушуниш уларни блокировка қилиш йўлини яратишга имкон беради деб умид қилмоқда.
Яқин келажакда муаллифлар тадқиқот давомида топилган кашфиётлар асосида саратон касаллигини даволашнинг янги усулларини клиник синовдан ўтказишни бошлашни режалаштирмоқда.