“Қозоғистон Республикасининг биринчи президенти тўғрисида”ги қонунда айтилишича, Элбоши (Халқ етакчиси) дахлсизлик ҳуқуқига эга ва у Қозоғистон президенти бўлган вақтида содир этган қилмишлари учун жавобгарликка тортилиши мумкин эмас.
Биринчи президент давлат раҳбари лавозимини тарк этгандан сўнг, у Қозоғистон Республикасининг биринчи президенти - Элбоши мақомини амалга ошириш билан боғлиқ хатти-ҳаракатлари учун ҳам жавобгарликка тортилиши мумкин эмас. У қўлга олиниши, тинтув қилиниши, сўроқ қилиниши ёки тинтув қилиниши ва қамоқда сақланиши мумкин эмас.
Бундан ташқари, Қозоғистон Республикасининг биринчи президенти – Элбошига ва у билан бирга яшайдиган оила аъзоларига барча мол-мулк дахлсизликка эга.
Мол-мулк таркибига турар-жой ва хизмат хоналари, хизмат автомашиналари, алоқа воситалари, ёзишмалар, уларга тегишли ҳужжатлар киради. Дахлсизлик Қозоғистон Республикасининг биринчи президенти - Элбошининг фондига ва у томонидан таъсис этилган бошқа юридик шахсларга тегишли мулкка ҳам тегишли.
Элбошининг ва у билан бирга яшайдиган оила аъзоларининг хусусий мулк ҳуқуқига эга бўлган мол-мулкига, шунингдек, у томонидан ташкил этилган юридик шахсларнинг мулкига ҳеч қандай чекловлар қўйиш мумкин эмас.
Биринчи президент ва унинг оиласига ҳам банк сири ва банк ҳисоблари дахлсизлиги кафолатланган.
Назарбоев ва унинг оиласи умрбод қўриқланади
Қозоғистон Республикасининг биринчи президенти - Элбошини қўриқлаш Қозоғистон Республикаси Давлат хавфсизлик хизматининг тегишли бўлинмасига юкланган.
Биринчи президент доимий ёки вақтинча бўлган жойларда умрбод давлат қўриқлаш хизмати билан таъминланади.
Қозоғистон Республикаси биринчи президентининг ўз ваколатларини амалга оширишни тугатган вақтда, у ёки унинг атрофидагилар билан бирга яшайдиган оила аъзолари ҳам давлат томонидан қўриқланади.
Элбоши Назарбоевнинг ҳаёти ва саломатлиги суғурталанган
Ўз ваколатларини бажаришни тўхтатган Қозоғистон Республикасининг биринчи президенти - Элбоши, ёшидан қатъи назар, Қозоғистон президентининг ойлик расмий маошининг 80 фоизи миқдорида ойлик пенсия олиш ҳуқуқига эга. Элбошининг пенсияси мамлакат президентининг расмий маошининг ўсишини ҳисобга олган ҳолда оширилади.
Ўз ваколатларини амалга оширишни тўхтатган биринчи президентнинг ҳаёти ва соғлиғи Қозоғистон президентининг йиллик расмий маоши миқдорида республика бюджети маблағлари ҳисобидан мажбурий давлат суғуртасига олинади.
У билан бирга яшаган Элбоши оиласининг ҳар бир аъзосига у вафот этган куни Қозоғистон Республикаси қонунчилигида белгиланган энг кам ёшга доир пенсиянинг 10 баравари миқдорида умрбод нафақа тайинланади.
Бундан ташқари, Элбоши ва унинг оила аъзолари бепул тиббий ёрдам ва санаторий-курортда даволаниш ҳуқуқига эга.
Назарбоевнинг ҳаражатларини ким тўлайди
Конституциявий қонунга мувофиқ, ушбу Конституциявий қонунда назарда тутилган харажатларни молиялаштириш, шу жумладан фондни тўлдириш ва сақлаш ва унинг биноларини қўриқлаш, Қозоғистон Республикаси биринчи президентининг шахсий кутубхонаси ва шахсий архивини сақлаш - Элбоши, республика бюджети маблағлари ҳисобидан амалга оширилади.
Нурсултон Назарбоев ва у билан бирга яшовчи унинг оила аъзолари учун уй-жой, тиббий, санаторий, транспорт ва бошқа хизматлар ваколатли давлат органлари томонидан амалга оширилади.
Элбоши қаерга ғойиб бўлди
Қозоғистонда тартибсизликлар бошланганидан бери Нурсултон Назарбоев ҳақида ҳеч қандай хабарлар бўлмади.
Охирги марта у Янги йил олдидан - декабр ойи охирида Санкт-Петербургда бўлиб ўтган МДҲ саммитида ОАВлар олдида кўриниш берганди.
5 январдан бошлаб Қозоғистон президенти Қасим-Жомарт Тоқаев Қозоғистон Хавфсизлик кенгашига раҳбарлик қилмоқда – аввал бу лавозимда Назарбоев фаолият олиб борарди ва у умрининг охиригача мазкур лавозим ваколатларига эга эди.
7 январ куни Беларус президенти Александр Лукашенко Қозоғистоннинг биринчи президенти билан телефон орқали мулоқот қилганди. Улар республикадаги вазиятни муҳокама қилдилар.
Шунингдек, ўтган ҳафтада Қозоғистоннинг Озарбайжондаги элчиси Сержан Абдикаримов Назарбоев ҳозир республика пойтахтида эканлиги ҳақида айтганди.
Бундан олдин Назарбоевнинг матбуот котиби Айдос Укибай ҳам Элбоши Нур-Султонда эканлигини тасдиқлаганди.
Куни кеча Қозоғистоннинг Бирлашган Араб Амирлигидаги элчихонаси Қозоғистон биринчи президенти Нурсултон Назарбоевнинг ушбу мамлакатда эканлиги ҳақидаги маълумотни тасдиқламади.
“Унинг матбуот котиби берган сўнгги баёнотига кўра, Назарбоев Қозоғистонда”, - деди элчихона вакили.
Шу билан бирга, Элбошининг қариндошлари Қозоғистондаги воқеалардан кейин ўз лавозимларини тарк этмоқда.
Назарбоевнинг жияни Самат Абиш Миллий хавфсизлик қўмитаси раҳбари биринчи ўринбосари лавозимидан озод этилгани маълум бўлди. Бундан аввал Назарбоевнинг тўнғич қизи Дарига турмуш ўртоғи Қайрат Шарипбоев (“КазахГаз” компанияси), Алиянинг турмуш ўртоғи Димаш Дўсанов (“КазТрансОйл”) раҳбарлигидан кетганди.
Нурсултон Назарбоевнинг ўртанча қизи Динаранинг турмуш ўртоғи Тимур Қулибоев энди “Атамекен” миллий тадбиркорлар палатаси президиумига раҳбарлик қилмаслиги ҳақида хабар қилинганди.