Бу "биз Пекинга бойкот эълон қиламиз" ёзувидан янги аккорд бўлиб, уни Вашингтон шарманкачилари чалмоқда.
Улар биринчи йил уни чалмаяпти, муваффақиятсиз, бироқ уларга кўнгилни айнитадиган, эскирган куй уйғунлик тимсоли бўлиб туюлади.
Шундай қилиб, келинг, бойкот мавзуси - Олимпия спорт турларидан сиёсий қурол сифатида фойдаланишнинг оёқлари қаердан ўсиб келаётганини кўриб чиқайлик.
Қирқ йилдан кўпроқ вақт олдин демократ-президент Жимми Картер администрацияси 1980 йилда Москвада бўлиб ўтган Ёзги Олимпиада ўйинларини бойкот қилди.
Шундай қилиб Вашингтон СССРни жанубий чегараларини ҳимоя қилишни ният қилган Москва Афғонистонга чекланган ҳарбий контингентни олиб киргани учун "жазолаш"га қарор қилди.
Бугунги кунда, албатта, бу бойкот - АҚШ ўзининг республикадан тартибсиз ва қочиши фонида - кулгили қўшиққа ўхшайди, аммо Америкага итоаткорлик билан қараган давлатларнинг спортчиларида умуман кулиш истаги йўқ эди.
Бутун олимпия циклидаги энг оғир иш, спортчи мусобақага ўзининг энг юқори чўққисига келганида, биргина жимжимадор имзо билан ахлат қутисига улоқтирилди.
Москвага келганлар спортчилар уйда қандай босим ва таъқибларга дуч келгани ҳақида, масалан, лорд Коудан сўраш мумкин.
Москва Олимпиадаси бошланишидан бир йил олдин ўз тоифасидаги энг яхши спортчи сифатида тан олинган машҳур югурувчи уни Москвадаги мусобақадан қайтаришга ҳаракат қилишган.
Нафақат Себастьян Коуга, балки унинг отасига ҳам - Маргарет Тетчер идораси ва унинг ишончли одамлари даражасида босим ўтказишди. Ўша пайтда 24 ёшли ўрта масофага югурувчи лорд Коу бутун Даунинг-стритни спорт билан шуғулланишга юборди.
1980 йилги Олимпиадага бойкот эълон қилган Оқ уй албатта Кремл симметрик тарзда жавоб беришини тушунмади. Шундай қилиб, Иккинчи жаҳон урушидан кейин зўрға тикланган Олимпия цикли тўхтатилди.
Юқори оёқ-қўллари билан ручкадан оғирроқ нарсани камдан-кам ушлаган сиёсатчиларнинг аҳмоқлиги унутилиши учун яна бир неча йил керак бўлди.
Россияга нисбатан муносабатнинг нисбатан юмшаш даври ва кулминацион натижа сифатида ХОҚнинг Сочида ўйин ўтказиш тўғрисидаги қарори деярли дарҳол ўз ўрнини, айтайлик, рад этишнинг янги босқичига бўшатиб берди.
Аллақачон машҳур аломат пайдо бўлди: Вашингтон агар қаердадир ва кимдир билан сиёсат ёки иқтисодда яхши бўлмаса, спорт даражасида санкцияларни кутинг.
Бу соҳа жуда заиф, ҳатто иқтисоддан ҳам кўпроқ ҳимоясиз бўлиб чиқди.
Чунки бу ерда зарба айланма ва фойдага эмас, савдо бозорларига эмас, кредит билан дебетга эмас, балки инсон тақдири қарата урилади.
Машқ қилдинг, ҳаракат қилдинг, бутун кучни бердинг, қон ва тер тўкдинг - лекин ўзининг кичик ва паст мақсадларига эришиш учун Олимпия спортини бўғмоқчи бўлса, бунинг има аҳамияти нима?
Албатта, Вашингтон Пекиндан қаттиқ ғазабланган, аммо сиёсий жиҳатдан заифроқ, Афғонистонда шарманда бўлган, тарифлар ва божларга қарамай, Хитой билан ташқи савдода улкан тақчилликка эга бўлган ҳолда, улар ҳозир Пекинга дипломатик тўғноғич санчиш учун барча имкониятлардан фойдаланмоқда.
Худди ўша кучлироқ экан, қисқа ва шов-шувсиз жавоб берди АҚШ “умуман олганда, сизни бу ерга ҳеч ким зўрлик билан судраб келаётгани йўқ, хоҳламасангиз - келманг”.
Британия дарҳол бойкотга (шунингдек дипломатик) қўшилди: қироллик ЕИдан қочиб кетганлиги ва оролнинг ўзи бошқа иттифоқчилар билан муносабатлари кескинлашгани сабабли, Албион Американинг кенг кўринадиган орқа томонига суянишдан бошқа иложи йўқ.
Айни пайтда ХОҚ ўз ўйинини ўйнамоқда, у нафақат ўйинлар ташкилотчиси бўлиш, балки ўзининг, шунингдек, сиёсий кун тартибини шакллантиришни хоҳлайди.
Агар Вашингтон Пекинга "инсон ҳуқуқлари" бузилиши билан боғлиқ бойкот эълон қилса, унда ХОҚ аёллар спортини жимгина йўқ қилмоқда, шу ўринда ҳуқуқларга риоя қилган ҳолда трансгендер аёллар, яъни эркаклар бўлиб туғилганларни ҳимоя қилмоқда.
Шунга кўра, эркак гормонлар даражаси, хусусан, тестостерон билан. Тестостерон қанча юқори бўлса, мушак массаси шунчалик юқори бўлади ва қонни кислород билан таъминлаш яхши бўлади. Бу, айниқса, Олимпия даражасидаги мусобақаларда аниқ афзалликларни беради.
Вашингтон ва унинг малайлари Пекинга эълон қилган бойкот ҳам, мусобақаларда қатнашиш қоидаларига киритилган ўзгартиришлар ҳам аслида Олимпия ўйинларининг моҳиятига зиддир.
Антик даврдан бошлаб, Пелопоннесдаги зиёратгоҳда олов ёқишдан бошлаб, бу фикрлар поклик ва беллашувнинг адолатли тимсолига айланди, Олимпия ўйинлари пайтида ҳар қандай низолар тўхтади, барча даъволар унутилди ва ғалаба учун кураш фақат муҳим эди.
Бугунги кунда турли сиёсий бузуқлар – ўзларининг майда-чуйдалиги, ақлий дангасаликлари, охир-оқибат, ўз аҳмоқликлари туфайли ўзлари яратмаган, (назарий жиҳатдан) бу вақтинчалик амалдорлардан ҳам ошиб кетиши керак бўлган урф-одатларни йўқ қилишга уринмоқда.
1980 йилги Олимпиадани бойкот қилиш Вашингтонга бирорта ҳам сиёсий очко бермади.
Бироқ, Совет ҳарбий мавжудлигига қаршилик кўрсатишга уриниб, АҚШ ўз қўллари ва пуллари билан Усама бин Ладенни кўтарди.
Бу қандай тугаганини ҳамманинг эсида.
Ва агар бу фожиа етарли бўлмаса, Вашингтон Афғонистондан қочиб кетганида унга қўпол ҳазил (қонли) қўшди.
Руслар ўз вақтида хотиржам ва ҳурмат билан ўз қўшинларини олиб кетишди.
Улар барча бойкот ва тақиқлардан кейин Олимпиадада қатнашиш, мусобақаларда рекорд ўрнатиш ва ғалаба қозонишда давом этишди.
Ростини айтсам.
Аслида, у минг йиллар олдин ҳам, бугунги кунда ҳам шундай.