Булар ҳақда иқтисод фанлари доктори, Россия Федерацияси Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат вазири собиқ ўринбосари Леонид Холод Sputnik'га ўз фикрларини айтди.
Бугунги кунда республикада балиқ истеъмол қилиш анча паст даражада - йилига уч килограмм (дунёда ўртача 20 килограмм). Тиббий тавсияларга кўра, ҳар йили 10-12 килограмм балиқ истеъмол қилиш керак, чунки бу нафақат оқсил, балки организм учун бошқа муҳим микроэлементларни ўз ичига олган жуда қимматли ва фойдали маҳсулотдир.
Леонид Холоднинг сўзларига кўра, вазият ҳар доим шундай бўлмаган.
"1960 йилларга қадар Ўзбекистонда балиқ етарли миқдорда овланган ва бажонидил истеъмол қилинган. Чуқур дарёлар ва Орол денгизида балиқ бўлган. Республика йилига 20-25 минг тонна маҳсулот олинган. Орол денгизининг саёзлашидан кейин давлат дастурини қабул қилди, 20га яқин йирик балиқчилик хўжаликлари биргаликда 25 минг тонна балиқ этиштиришди, шунинг учун Ўзбекистонда балиқ етиштириш анъаналари яхши", - дейди мутахассис.
Собиқ иттифоқ парчаланганидан кейин кооперация ва технологик занжирлар бузилди, иқтисодиёт ва қишлоқ хўжалигининг айрим тармоқлари оғир аҳволга тушди ва шу сабабли балиқ етиштириш бир неча бараварга камайди. Ҳозир балиқ овлаш билан хусусий фермерлар, шунингдек сув майдонларини ижарага олган бир нечта кичик фермер хўжаликлари шуғулланмоқда.
Мутахассиснинг фикрига кўра, давлат ушбу истиқболли соҳага эътибор қаратгандан сўнг бу бизнес билан тобора кўпроқ тадбиркорлар шуғулланишади.
Иқтисодий жиҳатдан балиқ етиштириш, умуман олганда, даромад келтирадиган соҳадир, бундан ташқари, сўнгги ўн йилликларда, айниқса, ярим интенсив балиқ етиштириш бўйича тажриба бор.
"Бу технологиянинг моҳияти шундаки, маҳаллий иқлим шароитида ўзини яхши ҳис қиладиган баъзи балиқ турлари мавжуд, сув ҳавзаларида кўпайтирилиши ва ушбу сув омборининг ўзи ишлаб чиқарадиган маҳсулотлар билан озиқланиши мумкин. Агар ҳамма нарса технологияга мувофиқ амалга оширилса, унда бу балиқдан зарари йўқ - бу хавфсиз ва фойдалидир, худди дарёдан овланган балиқ каби. Албатта, таъми бир оз бошқача, чунки яшаш шароити ҳар хил. Худди шу нарсани уйда боқилган ҳайвон гўшти ва овланган жонивор гўштини таққослаганда ҳам кузатиш мумкин", - деб тушунтирди мутахассис.
Шунингдек, у сунъий ҳавзаларда етиштирилган балиқларни сотиб олиш ва истеъмол қилишдан ҳадиксирайдиган одамларни тинчлантирди. Унинг сўзларига кўра, ушбу жараённи тўғри ташкил этилса, унинг сифати ҳеч қандай бошқа хорижий аналоглардан кам эмас. Агар баъзи қимматбаҳо турлар – лосось ёки форель ҳақида гапирадиган бўлсак, унда интенсив усул ва қиммат озуқа ёрдамида етиштирилади, унда бу ёндашув анча қимматга тушади, унинг нархи гўштга қараганда қимматроқ бўлади.
"Республикада карп, сазан, хумбош балиқ, лаққа балиқларини жуда яхши кўпайтириш мумкин. Мен яқинда Ўзбекистонда бўлдим ва нархларни сўрадим: ҳа, дўконларда тирик балиқ деярли йўқ, лекин бозорларда сотилади, унга талаб катта, демак, сотиш учун потенциал бор. Бундан ташқари, ҳатто консерваланган ҳолда, масалан, Россия, шунингдек Афғонистонга экспорт қилинади", - деб қўшимча қилди Леонид Холод.
Албатта, Ўзбекистон мева ва сабзавотлар каби балиқларни экспорт қила олмайди, чунки минтақа табиий хусусиятлари маълум чекловларни келтириб чиқаради. Аввало, сув майдонлари ҳақида гап кетмоқда. Бироқ, малакали ёндашув ва замонавий технологиялардан фойдаланган ҳолда, республика балиқ етиштириш ҳажмини йилига 20-25 минг тоннагача, яъни Собиқ иттифоқ давридаги даражага етказиши мумкин. Бу ўзбекистонликларнинг овқатланиш рационини сезиларли даражада кенгайтиришга имкон беради.
"Ўйлайманки, палов, самса ва шашлик ўзбек ошхонасининг анъанавий таомлари сифатида ҳеч қаерга кетмайди, лекин уларга балиқ қўшилиши мумкин. Импорт қилинган маҳсулотни ҳисобга олсак, бу ҳажм йилига 30-35 минг тоннагача ўсиши мумкин. Бу мувозанатли ва фойдали овқатланиш учун яхши бўлади", - дея таъкидлади эксперт.
Мамлакатда ушбу маҳсулотга қизиқиш катта ва балиқ ресторанлари бунга мисол, у ерда доим аҳоли гавжум бўлади. Леонид Холоднинг сўзларига кўра, балиқ етиштириш - қишлоқ хўжалигининг энг истиқболли тармоқларидан бири, шунингдек, тадбиркорларга ўз бизнес режаларини рўёбга чиқариш учун имкониятидир.
Интервьюнинг тўлиқ версиясини видеомизда рус тилида кўришингиз мумкин.