Шу тариқа у мамлакат бойлиги даражасига қараб коронавирусга қарши препаратларни олишда аниқ кузатилаётган тенгсизлик тўғрисида ташвиш билдирган Бутунжаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотини расмий равишда қўллаб-қувватлади. БССТ раҳбарининг сўзларига кўра, ҳозирда 50га яқин давлатда эмлаш ишлари олиб борилмоқда - уларнинг деярли барчаси бой мамлакатлар, барча дозаларнинг 75 фоизи эса фақат 10та мамлакатда қўлланилди.
Тўғриси, Германия раҳбарининг БССТ билан бирдамлиги ҳийлага ўхшайди, чунки адолат нисбий тушунчадир ва уни ҳар хил тушуниш мумкин.
Меркель нутқи билан бир вақтнинг ўзида, Давосда Германия соғлиқни сақлаш вазири Европа Иттифоқида ишлаб чиқарилган вакциналарни экспорт қилишни лицензиялаш бўйича Брюссел ташаббусини қўллаб-қувватлашини билдирди. Йенс Спан "охир-оқибат, биз ишлаб чиқариш қувватларини кенгайтириш учун ЕИ имзолаган деярли барча шартномалар бўйича бир неча 10 миллион евро аванс бердик", - дангал айтди.
У таъкидлаганидек, "гап биринчи бўлиб эмас, гап адолат тўғрисида". Ҳақиқатан ҳам, бундай вазиятда қайси ёндашув тўғрироқ бўлади: ҳаммага тенг равишда ёки бу жараёнга кўпроқ сармоя киритганларда устуворлик бўлиши керакми?
Бироқ, "камбағал мамлакатлар - бой мамлакатлар" йўналиши бўйича бўлиниш билан муаммо йўқолмайди. Бундан ташқари, улар иккинчи даражали, чунки вакцина учун асосий кураш Ғарб ичида бошланди.
Евроиттифоқ Англия-Швеция компанияси AstraZeneca билан тобора баландроқ жандал қилмоқда. У ишлаб чиқариш-логистика билан боғлиқ муаммолар туфайли шартномалар бўйича етказиб беришни 60 фоизга қисқартиришга мажбур бўлганлиги тўғрисида Брюсселни хабардор қилди. Европа бундай истиқболлардан қатъиян мамнун эмас, у шартнома мажбуриятларини бажаришни талаб қилмоқда.
Бироқ, бу Буюк Британия корхоналарида ишлаб чиқарилган препаратни етказиб беришни талаб қилади. Аммо Лондонда AstraZeneca билан ўз келишувига биноан, ушбу маҳсулотларга устунлик ҳуқуқига эга. Ўз навбатида, Европа қўлида кузир карталари бор, у ўз ҳудудида ишлаб чиқарилган вакциналарни Британияга экспорт қилишни тўхтатиши мумкин. Умуман олганда, чорасиз вазият.
Бунинг устига Буюк Британия аллақачон анча яхши фойдали вазиятда. Ҳозир оролда аҳолининг ўн фоизга яқини эмланган - қитъада эса икки фоиз. Биринчи чоракда қироллик Евроиттифоқига қараганда уч баравар кўп вакцина дозасини олиши тахмин қилинмоқда.
Вазиятни сиёсий контекст оғирлаштирмоқда. Ҳозиргина якунланган Brexit ни ҳисобга олган ҳолда, буларнинг барчаси Брюсселни оғриқли чертиш каби кўринади ва инглизлар иттифоқдан чиқиб тўғри иш қилди, деган евросептик далилларни кучайтиради. Умуман олганда, вазият туфайли томонлар ўртасида кенг миқёсли "вакцина уруши" эҳтимоли ҳақида ОАВлар гапирмоқда.
Ғарбнинг асосий муаммоси вакцина ишлаб чиқариш кўлами, унга бўлган талабни тезда қондиришга имкон бермаяпти - шунинг учун ҳам тирсак билан итариш бўлмоқда. Бошқа мамлакатлар, шу жумладан ўз препаратини яратган давлатлар, масалан, Россия ва Хитой, бу қийинчиликларга у ёки бу шаклда дуч келмоқда. Ҳамма кўпроқ ва тезроқ бўлишни истайди, лекин ишлаб чиқариш қуввати объектив чегаралари мавжуд.
Ғарбнинг энг катта муаммоси - эҳтимол, хато дейиш тўғри бўларди - бу вакцинацияни ҳар қандай касалга даво деб қаралган восита сифатида, COVID-19га қарши курашда ҳал қилувчи чорасига умид боғлашди.
Ушбу маънода Европа (шу жумладан Буюк Британия) бу ёндашувнинг энг аниқ намунасидир, бу содда усулга келди: локдаун - вакцинани кутишда ҳукуматнинг асосий иш усули.
Бундай сиёсатнинг натижаси Европа шаҳарлари кўчаларида жуда яхши кўринмоқда: жамият аллақачон чексиз қаттиқ чекловлардан ғазабда. Шу кунларда Нидерландия айниқса ажралиб турди. Бунинг охири кўринмаяпти.
Бунга параллел равишда, Россия ва Хитойда давлат ўз сиёсатида анча мослашувчанликни намойиш этмоқда. Аҳолининг аксарияти эпидемияга қарши чоралар туфайли минимал ноқулайликларни бошдан кечирмоқда. Чекловлар юмшатилмоқда. Вазият умуман олганда барқарор ва аста-секин яхшиланмоқда. Соғлиқни сақлаш тизими қулаб тушмаяпти. COVID касалхоналари аста-секин камайиб бормоқда.
Бундай муҳитда, Европанинг "ҳамма эмланмагунча, ушлаб туриш ва қўйиб юбормаслик" ёндашуви яққол самарасиз бўлиб кўринади. Бироқ, тегишли давлатлар ҳукуматлари ўз сиёсатини ўзгартиришга қодир эмас ёки улар қандай қилиб бошқача ҳаракат қилиш мумкинлигини тушунмаяпти.
Натижада уларга фақат кам сонли вакциналар учун бир-бирини тилка пора қилиш чораси қолмоқда.
Ва, албатта, Россия вакцинасига қарши яқинда бўлган ахборот уруши ҳақида унутишга тўғри келди - Евроиттифоқда “Спутник V”ни маъқуллаш жараёнида Ангела Меркель Германия қўллаб-қувватловини Владимир Путинга таклиф қилди.