Британия Россияга қарши ахборот ва кибер уруш олиб бораётганини расман тан олди. Албатта бу ҳеч ким учун янгилик ёки оламшумул воқеа бўлмади – бугун дунёда бунга ишонмайдиган кишининг ўзи кам қолган. Лекин лорд Марк Седвиллнинг ушбу фактни тан олиши – расмий Лондоннинг Россияга қарши диверсион ҳаракатларини тасдиқлади. Бугунга қадар улар буни очиқчасига бўйин олишга бироз ийманиб туришарди.
Седвиллнинг ўзи бундай операциялар билан яқиндан таниш бўлса керак, чунки у яқин-яқинга қадар Британия бош вазирининг миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси эди. Бир вақтнинг ўзида у Уайтхоллнинг барча бюрократик аппаратини ҳам бошқариб турарди. The Times нашри хулосасига кўра, Седвилл расмий дипломатик карьерасидан ташқари Британия разведка хизмати - МI-6 офицери ҳам бўлган.
“Сиз буни кўрмаётган бўлсангиз, бу - биз ҳеч нарса қилмаяпмиз дегани эмас. Британия Россия раҳбарияти ва уларнинг манфаатларига нисбатан қатор яширин ҳужумлар ўтказди. Шунингдек Лондон Россия олигархларининг мулки ва банк рақамларига “ов” қилмоқда”, - деди собиқ амалдор ва бўлажак лорд.
Олигархлар мулки борасида – бу ғоя Россияга ҳам маъқул. Путин бир неча бор россиялик бизнесменларни огоҳлантирган ва “капитални у ишлаб топилган жойда сақлашга” чақирган эди. Ғарбий давлатларнинг бундаё баёнотлари бизнесменларга яна бир туртки бўлади. Капитални Россияда сақлаган ишончлироқ – Британия махсус хизматлари ҳам буни тасдиқламоқда.
Россияга қарши киберҳужамлар ва қўпорувчилик кампаниялари борасида эса – лорд Седвилл бироз маккорлик қилди. Унинг айтишича Лондон, гўёки, Россияга қарши зимдан ҳужумларни Солсберидани Скрипаллар заҳарланишидан сўнг “жавоб” сифатида бошлаган. Ҳа, албатта, ишондик, унга қадар МI-6 Россия томонига “умуман қарамаган”.
Эслатиб ўтамиз “Скрипаллар иши”2018 йилнинг 4 март куни содир бўлди, Британия махсус хизматларининг Россияга қарши фаолияти эса бундан анча олдин бошланган.
Британиянинг психиологик ва ахборот ҳужумлари амалга оширувчи Strategic Communications Laboratory (SCL Group) фирмасини эсга олсак. Улар ҳеч қачон Британия, АҚШ ва умуман НАТОнинг махсус хизматлари буюртмаларини бажарганини яширмаган.
Хусусан, ўша 2018 йилнинг март ойида ушбу компания шўъбаси бўлган Cambridge Analytica шов-шувли можаро марказида бўлган эди. Компанияни АҚШ президент сайловига аралашишда айблашган эди.
Ўшанда компания вакиллари, бўлажак буюртмачи билан суҳбат қилаяпмиз деб ўйлаб, журналистларга ижтимоий тармоқларда қалбаки аккаунтлар қайд этиш, Интернетда дезинформация тарқатиш, аудиторияни таргетлаш - хуллас кенг кўламли ахборот уруши олиб бораётганларини тан олишган эди.
2015 йилда НАТО SCL компаниясини Россияга қарши “уруш” учун ёллаган эди. Ўшанда компания Киевда 2004 йилда бўлиб ўтган “Оранжевая революция” намойишларини ташкил қилганини тан олган эди. У революцияда “қўзғолончилар” Ющенконинг “сирли заҳарланиши” ёрдамида ғалаба қозонишган эди.
Кейинчалик Киев тан олишига қараганда аслида ҳеч қандай заҳарланиш бўлмаган. Шу ерда ўз ўзидан савол туғилади: балким ушбу “мутахассислар” Скрипалларнинг ва россиялик айрим шахсларнинг ҳам сирли заҳарланишларга алоқадор?
SCL уларни Британия мудофаа вазирлиги ва Донецк халқ республикасини Киев ҳукумати томонидан Донецк Халқ Республикасининг обрўсини тўкиш ва бузиш учун ёлланган эканини ўзлари тан олишди.
Эслатиб ўтамиз, ушбу воқеалар Солсберидаги ҳодисадан анча олдин содир бўлган. Хавфсизлик бўйича маслаҳатчи бўлиб ишлаган лорд Седвилл улардан албатта хабардор. У ўзича “жентлменлар” сўзига ҳали ҳам ҳамма ишонади деб ўйласа керак.
Бизнинг давримизда кибер-қурол ва кибер-кузатувдан барча фойдаланишини ҳамма яхши тушунади. Ушбу қуроллар нафақат рақибларга нисбатан, ҳатто итифоқчиларга нисбатан ҳам қўлланилади. Америка махсус хизматлари томонидан Ангела Меркелнинг телефони йиллар давомида эшитиб келинганининг ўзи қанча шов-шув бўлганди. Улар Скрипалларга қадар Россия ортидан кузатишга ҳаракат қилмаётганликлари ҳақида ўйлаш ҳам кулгули.
Айрим хорижий махсус хизматлар русларни “тинглаётгани” ҳақида баралла айтишмоқда. Масалан Голландия ОАВлати уларнинг AIVD махсус хизмати хакерлари 2014 йилнинг ёзида россия давлат муассасалари сайтларини бузиш жараёнида бир Москва ОТМнинг сайтини бузиб уни доимий кузатиб турган ва бунинг натижасида Cozy Bear хакерлар тармоғини фош қилишган. Эътибор беринг, ўша вақтлар “рус хакерлари” ҳақида ҳали ҳеч қандай хабарлар йўқ эди, Голландияликлар эса рус серверларни бузишни бошлаган ва бу билан фахрланишмоқда ҳам.
Энди бўлса Британия лордлари, Кремл ички серверини бузишга уринаётганини гўёки Портон-Даун яқинида кимдир заҳарланганига жавоб қилиб кўрсатишга уринмоқда. Бу ҳақида Седвиллнинг The Times нашрига берган интервьюсида айтилган.
Лондон мақтанишига кўра, “Скрипаллар иши”га жавобан улар Россиянинг Британиядаги барча шпионлар тармоқларини йўқ қилиб ташлашган. Қизиқ, унда Британия нашрларининг биринчи полосаларида “Қироличани кузатишга уринаётган Путин шпионлари” ҳақидаги мақолалар қаердан пайдо бўлмоқда?
The Sunday Express ёзишига кўра “ГРУ хакерлари” Елизавета II нинг Портон-Даундаги хуфия лабораторияга ташриф буюриши ҳақидаги хабарларни олишга уринишган. Афсуски нашрда “аллақаочон йўқ қилинган шпионлар тармоғи”га қиролича ташрифининг графики қандай наф келтириши мумкинлиги ҳақида ҳеч нарса дейилмаган. Эҳтимол рус хакерлари қиролича лабораторияга қайси рангли либосда келиши билан қизиққан? Балким уларга ҳарбий лабораторияда 94-ёшли қиролича учун ишлаб чиқарилаётган “абадият эликсири”нинг рецепти керак бўлиб қолгандир? Нима бўлганда ҳам, Британия нашрига масаланинг бу томони қизиқ эмас, асосийси - Россияга қаратилган қандайдир айблов бўлса бас.
Ғарб махсус хизматлари Россияга нисбатан қандайдир яширин, жирканч уруш олиб бораётганини, албатта, кўпчиллик билади. Дезинформация, доимий киберҳужумлар, шпионаж, очиқча дживерсиялар – буларнинг барчасида Британиянинг қўли бор.
Лекин шу кунга қадар ушбу яширин урушни олиб бораётган компаниялар ўзларининг ундаги иштирокини инкор қилиб келишаётган эди. Уларга нисбатан айбловлар - Россия ва Путин томонидан ўйлаб топилган “уйдирмалар” деб келинаётган эди.
Энди бўлса Москва, навбатдаги провокация ёки “заҳарлаш” ҳақида сўз кетганда, лорд Сэдвиллнинг ростгўйлиги туфайли, қайси манбаага ҳавола беришни яхши билади.