У бунда орол ҳукуматини айблади, аниқроғи, уларнинг “очиқ ва адолатли рақобатга ва мувозанатлаштирилган балиқ овлаш битимига тарафдор бўлишдан бош тортишини”.
ЕИ ва Буюк Британия ўртасидаги норасмий мусобақанинг яна бир тури қитъа Европаси ғалабаси билан якунланди деб ҳисоблаш мумкин.
Эслатиб ўтиш жоиз, олдинги турда - олти ой олдин - Лондон ёрқин ғалабани қўлга киритган эди. Унда, 2019 йил декабр ойида Буюк Британиядаги парламент сайловларининг ғолиби Консерваторлар партияси, аниқроғи шахсан Борис Жонсон бўлди, у ўз сайловолди дастурининг асосий боби сифатида британияликларга чақмоқни сингари Brexitни ваъда қилган эди. Ва у сўзида турди.
Бу орқали, у Брюссель билан бир неча йил давомида ўта қаттиқ музокаралар олиб борилишидан мамлакатининг чексиз таҳқирланишига чек қўйди. Шу билан бирга, Жонсон дунё олдида Европа Иттифоқдан бошқа йўл йўқ деган тақиқини пучга чиқарди, бу унинг ўтмишдошлари радикал қадамлар қўйишга журъат этолмаганликларининг сабабларидан бири эди.
Бу, шубҳасиз, бирлашган Европа учун жуда жиддий зарба бўлди, ҳам ғоявий, ҳам моддий зарба: Буюк Британиянинг умумий Европа бюджетига қўшган ҳиссаси шунчалар каттаки, унинг йўқотилиши оғриқсиз бўлмай қолмайди.
Ва ҳозир, етти ой ўтгач, навбатдаги натижаларни сарҳисоб қилиш вақти келди ва бу сафар ғалаба ЕИ томомнида. Аммо, фақат “очколар бўйича” ва орқасидан аччиқ таъмни қолдиради.
Брюссель Лондон билан музокараларда танланган қатъий чизиқ бўйича ҳаракатланишда давом этмоқда - энди муҳокама қилинадиган мавзу бу жорий йил 31 декабрдан кейин томонлар ўртасидаги савдо қоидалари. Барньенинг баёноти The Telegraph нашрининг яқинда олинган маълумотини тасдиқлайди, унга кўра ЕИнинг Британияга ён беришдан бош тортиши “ҳеч қандай келишув” бўлмаслигини ва янги йилдан бошлаб улар ўртасидаги савдо муносабатлари ЖСТ қоидалари билан тартибга солинишини англатади – бу эса албатта Бирлашган Қироллик учун фойдасиздир.
Бошқа кўплаб соҳаларда, Лондон учун ҳам истиқболлар унчалик яхши эмас. Ғарб ОАВлари мамлакат дуч келаётган муаммолар ҳақида фаол ёзишмоқда. Bloomberg агентлигининг “Борис Джонсоннинг глобал Буюк Британияси глобал воқеликка дуч келмоқда” номли заҳарли сарлавҳаси остидаги мақоласи ушбу маънода жуда характерлидир. Муаллифларнинг одатда Россияга қарши журналистикага ҳос усулни қўллаганлари ўзича кулгили. Уларнинг фикрига кўра, бой берилган держава буюклиги ностальгиясида бўлган Лондон, мамлакат учун жуда муҳим бўлган ички заифликларга эътибор бермай, фаол равишда ўзини таъсирли геосиёсий куч сифатида кўрсатишга ҳаракат қилмоқда. Муаммолар рўйхати эса ҳақиқатан ҳам ҳайранатланарли.
Буюк Британия бутун аср давомидаги энг ёмон рецессияни бошдан кечирмоқда. Миллий валюта шу қадар беқарорки, Америка банки фунтни ривожланаётган бозор валюталарига таққослаб, унинг тебранишларини “энг яхши вазиятда невротик, энг ёмонида эса ақл бовар қилмас” деб баҳолади. Британиянинг асосий FTSE 100 фонд индекси 17 фоизга тушиб кетди, инвесторлар эса очиқчасига оролни тарк этмоқдалар. Кўзни қамаштирувчи манзара COVID-19 дан ўлимларнинг юқори даражаси билан янада мураккаблашмоқда.
Бундай фонда, Иттифоқ иқтисодиёти ҳам оғир даврларни бошдан кечираётган бўлса-да, ЕИ янада илҳомлантирувчи кўринади. Евронинг мавқеи шу қадар мустаҳкамланганки, Credit Agricole и Mizuho International Plc. таҳлил агентликларининг фикрига кўра, яқин келажакда у ҳатто долларни асосий заҳира валютаси мақомидан маҳрум қилиши мумкин.
Бироқ, ЕИга аъзо давлатлар раҳбарларининг стратегик келишувларга эришиши сўнгги кунларнинг асосий янгиликлари бўлди: иттифоқнинг 2021-2027 йилларга мўлжалланган бюджети ҳақида ва энг муҳими, иқтисодиётни тиклаш бўйича инқирозга қарши улкан чоралар режаси (750 миллиард евро) ҳақида келишувлар.
Умуман олганда, манзара бир қарашда бир хил маънога эга: британияликлар реал муаммоларни эътиборсиз қолдириб, ЕИ билан муносабатларда эски чуқурлар бўйлаб ишонч билан ҳаракат қилиб ташқи сиёсатда аразлаб ўтирган бир пайтда, қитъали Европа ўзининг бирдамлиги ва тоғларни толқон қилишга тайёрлигини намойиш қилмоқда.
Ишбилармонликка оид ОАВлар Европа иқтисодиётига жуда катта миқдордаги пулларнинг кириб келишига хурсанд бўлганидан вазиятни айнан шу тарзда талқин қилишмоқда.
Аммо сиёсатчилар бундай бўронли қувончни кўрсатмаяптилар. Гарчи Эммануэль Макрон келишув кунини “тарихий” деб атаган бўлса-да, аксарият ҳамкасблари унга қараганда шашди пастроқ. Европа Марказий банки раиси Кристин Лагарднинг сўзларига кўра, келишув “яхшироқ бўлиши ҳам мумкин эди”, Ангела Меркель буни “оғриқли, аммо масъулиятли муроса” деб атади.
Бундай вазминликни тушунса бўлади. Саммит режалаштирилган икки кун ўрнига тўрт кун давом этди ва иштирокчилар орасида шу қадар жиддий қарама-қаршиликларни кўрсатдики, баъзи пайтларда келишувларга эришишнинг иложи йўқдай туюлди. Охир-оқибат қабул қилинган қарорлар улкан ғалабага эмас, балки чуқур жароҳатга бир амаллаб ёпиштирилган пластирьга ўҳшайди. Ҳамма норозилигича қолди: молиявий ёрдамга муҳтож, аммо кўпроғига умид қилган Жанубий Европа мамлакатлари ҳам, ҳамда “банкет учун тўлашига тўғри келадиган” ва янада камроқ зарар кўришни умид қилган шимолликлар ҳам.
Натижада, фақат ишбилармонлик олами жуда оғир кунларни бошдан кечираётган жаҳон иқтисодига яқинлашаётган молиявий ёмғирдан ҳаяжонланмоқда, сиёсий таҳлилчилар эса бирлашган Европанинг тақдири тўғрисида умидсизликка тушиб қолган.
Аслида, Буюк Британия ва ЕИ ўртасидаги рақобатда тизимли инқироз шароитида давлатнинг ҳаракатларига мутлақо турлича стратегик ёндашув акс этади. Британияликлар оҳир-оқибат буни амалга ошириш осонроқ кечади деган умидда якка сузиб чиқишга қарор қилишди. Ўз навбатида, континентал Европа эса қийинчиликларга жамоавий қаршилик кўрсатишни афзал кўрди. Аммо ҳозирданоқ аён бўлиб туриптики, ички бирликни сақлаб қолиш учун кўп ҳаракат талаб этилади.
Демак, Британия-Европа мунозаралари натижаси ҳали аниқланмаган ва ғолибни эълон қилишга ҳали эрта.
Манба: РИА Новости