ТОШКЕНТ, 9 апр - Sputnik, Максим Рубченко. ОПЕК+ энергетика вазирларининг бугунги учрашуви альянс тарихидаги энг муҳимларидан бири бўлади. Асосий мавзу – бир неча ҳафта ичида деярли икки баравар қулаган нархларнинг пасайишини олдини олиш учун нефт қазиб олишни қисқартириш. Бироқ, махсус келишувларни кутмаса ҳам бўлади.
Арабча ҳийла
Мунозаралар кескин бўлади, нефт қазиб олишнинг умумий қисқартирилиши бўйича келишувга эришилган: кунига ўн миллион баррел. Саудия Арабистони ўз ишлаб чиқаришини уч миллион баррелга қисқартиришга тайёр, Бирлашган Араб Амирликлари, Ироқ ва Россияга эса қисқартиришни бир ярим миллиондан таклиф қилмоқда.
Бир қарашда, бу Россия учун жуда жозибали: ОПЕКнинг етакчи мамлакатлари даражасида ва саудияликларникидан икки баравар оз. Бу дегани, бизнинг жаҳон нефт бозорида улушимиз пасаймайди.
Бироқ, араблар Москва учун тузоқ тайёрладилар. Ҳисоб-китоблар ҳозирги ишлаб чиқариш даражасидан келиб чиқади, ОПЕК мамлакатлари эса апрел ойида ишлаб чиқаришни кескин оширди.
Хусусан, Саудия Арабистони - 2,5 миллион баррелга. Шундай қилиб, Ар-Риёд ваъда қилган уч миллион атиги ярим миллионга айланади.
БАА қазиб олишни бир миллион баррелга, Ироқни 200 мингга оширди. Россия эса март ойининг даражасини сақлаб қолди. Натижада, Москва муомаладан бир ярим миллион баррелни олиб ташлашга мажбур бўлади, ҳар бир ОПЕК+ ҳамкорига қараганда кўп. Картельга бозор улушини ҳам бериб юборишга тўғри келади.
Москва буни яхши билади, шунинг учун Россиянинг бугунги музокаралардаги асосий шарти – қисқартиришни ҳисоблашда март ойидаги ишлаб чиқариш ҳажмини ҳисобга олиш. Саудияликлар бунга рози эмас ва янги ОПЕК+ битимининг эҳтимоллиги нолга яқин.
Жумагача кутамиз
Ушбу чалкашликдан чиқишнинг йўли бор албатта. ОПЕК+ иштирокчилари ҳозирги кунгача ишлаб чиқаришни ошириб келган америкаликлар учун бозорни бериб қўйишдан жуда қўрқишади.
Агар АҚШ ўз зиммаларига келгусида кенгайишдан ўзларини тийганида эди, унда ҳаммаси осонрок кечган бўларди. Аммо Вашингтон ОПЕК+ музокараларида қатнашмайди.
Аммо АҚШ Энергетика вазири Денни Бруйетт эртага, 10 апрель куни "Катта йигирмалик" энергетика вазирларининг йиғилишида иштирок этади. У ерда нефт бозорини барқарорлаштиришга ёрдам берадиган қарорлар қабул қилиниши мумкин.
Шу билан бирга, Вашингтон хусусий нефт компанияларига қанча нефт қазишлари тўғрисида кўрсатма беришга ҳаққи йўқлиги ҳақида огоҳлантирди. Дональд Трамп таъкидлаганидек, бу ерда ҳамма нарсани "талаб ва таклиф" белгилайди.
"Бу ўз-ўзидан автоматик тарзда рўй беради, - дея тушунтирди Америка президенти. - Америка компаниялари аллақачон ишлаб чиқаришни қисқартирмоқда - ва жуда жиддий миқдорда".
Дарҳақиқат, сешанба куни ExxonMobil капитал қўйилмаларни 30 фоизга қисқартиришини эълон қилди, бу келгуси йилда нефт қазиб олишни асосан сланец конлари ҳисобига кунига 100-150 минг баррелга камайтиради. Chevron инвестицияларини 20 фоизга камайтиришни режалаштирмоқда, шу жумладан сланец ишлаб чиқарувчиларини молиялаштиришдан бош тортмоқда (уларга икки миллиард доллар йўналтирилиши керак эди).
Энг йирик сланец компанияларидан бири бўлган Continental Resources ҳам четда қолмади. "COVID-19 туфайли нефт ва нефт маҳсулотларига глобал талаб 30 фоизга пасайди. Шунга мос ҳолда, биз апрел ва май ойларида ишлаб чиқаришни худди шу миқдорга камайтирамиз", - деди ижрочи директори Билл Берри.
"АҚШнинг нефт саноати ОПЕК+ давлатлари талаб қилаётган қисқартиришни амалга оширишни бошлади, - деб ёзди Bloomberg энергетика бўйича етакчи мухбири Жавье Блас твиттерда: "Албатта, бунинг барчасини паст нархларнинг капитал харажатларга таъсири билан тушунтирса бўлади. Аммо кўринишидан, ОПЕК+ учун бу жуда маъқул".
Чоршанба куни АҚШ Энергетик маълумот бошқармаси бу йил нефт қазиб олиш бўйича прогнозга аниқлик киритди: кунига 12,99 эмас, балки кунига 11,8 миллион баррел. Мўъжизавий равишда, бу пасайиш (тахминан 1,2 миллион баррелга), агар улар ОПЕК+ да иштирок этсалар, америкаликлар амалга ошириши керак бўлган миқдорга тўғри келди.
Агар жума куни ҳам келишиш имкони бўлмаса, бозор жиддий зарбаларга дуч келади. "Биз ҳисоблаймизки, Брент апрелда бир баррели учун ўн долларгача тушади ва иккинчи чоракда ҳам шу даражада қолиши мумкин, эҳтимол", деди IHS Markit энергетик маслаҳатлар бўйича вице-президенти Виктор Шум.
Fitch рейтинг агентлиги таҳлилчилари бундан ҳам пессимист: уларнинг прогнозларига кўра, қора олтин нархи "бир хонали минимумларгача" пасаяди.